Ақтөбе (1-9 ғасырдағы қала орны)

Ақтөбе — 1-9 ғасырдағы қала орны. Түркістан облысының Созақ ауылының шығыс жағында орналасқан. Орта ғасырлардағы аты белгісіз. Қала орнын 1946 ж. Ә.Х. Марғұлан басқарған Орталық Қазақ археологиялық экспедициясы ашқан. Алғаш қазба жұмыстары 1948 ж. жүргізілді. Төбе екі бөліктен тұрады. Орталық және оңтүстік шетіне алаңшалар келіп қосылады. Төбенің жалпы көлемі 200х300 м. Орталық төбенің биіктігі 4-5 м, жоғарғы бетінің ауданы 70х80 м. Оңтүстік шетінде қорғаныс құрылысының қалдығы сақталған. Орталық бөлік пен алаңщаның қосылатын жерінде шығыстан және батыстан кіретін қақпалардың орындары байқалады. Қазба барысында қала жобасының ерекшеліктері анықталды. Аршылған құрылыс орындарының қабырғалары блоктар мен көлемдері 32х26х8, 45х25х10 см келетін саз (шым) кірпіштерден қаланған. Қала жұртынан әртүрлі көлемдегі қазандықтар, күпшіндер, құтылар, шаруашылық ыдыстары, үлкен құмыралар, кіржуғыштар және ас ішетін ыдыс-аяқтар: кесе, сапты аяқ, табақтар табылды. Қазба барысында жиналған қыш ыдыстар мен басқа да заттарды лабораториляық сұрыптаудан өткізіп, зерттеулер нәтижесінде қала тұрғындарының б.з. басы кезінен 9-10 ғ. дейін өмір сүргені анықталды.