Бәріне қарсымын бетінің кодын көру

[[Сурет:Black - replace this image male.svg|нобай|196x196 нүкте|«Бәріне қарсымын» кандидат]]
'''Барлық кандидаттарға қарсымын''' немесе '''«Бәріне қарсымын»''' кандидат — сайлаудағы [[Бюллетень|дауыс беру бюллетеньдеріндегі]] бюллетеньдегі кандидаттардың ешқайсысын таңдамай дауыс беруге қатысуға мүмкіндік беретін соңғы тармақ. Ол партиялық сайлауда да, нақты кандидаттардың сайлауында да қолданылады (президенттік, әкімді және т.б.). Кейбір елдерде бұл тармақ бюллетеньдерге енгізіледі.

Бәріне қарсымын дауыс беру — наразылық білдірудің бір түрі.

== Әлемде ==

=== Қазақстан ===
«Бәріне қарсымын» бағаны «Сайлау туралы» Конституциялық заңның 37-бабының 1-тармағы — бабына сәйкес дауыс беруге арналған бюллетеньдерге енгізілген. «Бәріне қарсымын» нұсқасы бастапқыда 1991 жылғы президенттік сайлауда қолданылды, сол кезде сайлаушыларға кандидаттың атын ([[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]) сайлау бюллетенінде «бәріне қарсымын» дауыс берді деп санауға мүмкіндік берілді.<ref>{{Cite report|url=https://www.election.gov.kz/upload/docs/inform_sbornik_kaz.pdf|title=1990 жылғы 25 наурыз бен 2012 жылғы 16 қаңтар аралығындағы кезеңде Қазақстан Республикасында болған сайлаулар мен республикалық референдумдар туралы ақпараттық жинақ|date=2012|publisher=[[Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы]]|location=Астана|publication-date=2012|volume=1|page=19|language=|access-date=2023-06-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20220629011931/https://www.election.gov.kz/upload/docs/inform_sbornik_kaz.pdf|archive-date=2022-06-29|url-status=live}}</ref>

1995 жылы «бәріне қарсымын» деген баған Қазақстандағы Сайлау туралы заңға сәйкес ресми түрде сайлау бюллетеніне енгізілді, өйткені ол алғаш рет [[Қазақстандағы президент сайлауы (1999)|1999 жылғы президенттік сайлау]]да қолданылды. Алайда, кейіннен «бәріне қарсымын» баған 2004 жылғы сайлау туралы заңның өзгеруіне байланысты сайлау бюллетеньдерінен алынып тасталды. 

Бағанның күшін жойғанына қарамастан, саяси белсенділер демократиялық емес стандарттарға сәйкес [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Қазақстан үкіметі]] өткізген сайлауға наразылық білдіру құралы ретінде «бәріне қарсымын» опциясын жанама түрде қолдануды жалғастырды. Оларға демонстранттардың балама дауыс беру жәшіктерін орнатуы және «бәріне қарсымын» жүйеде бейресми дауыс беру,<ref>{{Cite web|last=|first=|date=2011-04-03|title=Kazakhstan vote expected to re-elect president|url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-kazakhstan-vote-expected-to-re-elect-president-2011apr03-story.html|access-date=|website=|accessdate=2023-07-13|publisher=San Diego Union-Tribune|lang=en|author=Peter Leonard}}</ref> сондай-ақ жалған дауыс беруге қатысу кірді.<ref>{{Cite web|title=Выборы 10 января: порча бюллетеней как форма протеста|url=https://rus.azattyq.org/a/31040725.html|accessdate=2024-09-16|lang=ru|publisher=[[Азаттық радиосы]]|date=2021-01-10}}</ref> 2016 жылы астаналық заңгер Антон Фабри [[Қазақстан Жоғарғы Соты|Жоғарғы сот]]қа шағым түсіруге тырысып, Орталық сайлау комиссиясы барлық сайлаушылардың мүдделерін мүлдем елемеді, сайлаушылардың келуін манипуляциялау мақсатында бюллетеньдерден «шебер алдау» ретінде дауыс беру мүмкіндігін жоққа шығарды деп мәлімдеді.<ref>{{Cite web|title=Юрист в Астане заступился за настроенных «против всех» избирателей|url=https://rus.azattyq.org/a/anton-fabryi-grafa-protiv-vseh-vybory-v-kazakhstane/27672240.html|accessdate=2024-09-16|lang=ru|date=2016-04-13|author=Светлана Глушкова|publisher=[[Азаттық радиосы]]}}</ref>

«Бәріне қарсымын» бағанының болмауы 2021 жылғы парламенттік сайлау кезінде басты мәселе ретінде қабылданды.<ref>{{Cite web|title="Шынайы бәсекеден ада бос әурешілік". Сайлау және саяси жағдай жайлы сарапшы пікірі|url=https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-sets-january-10-date-for-parliamentary-elections/30906215.html|accessdate=2024-09-16|date=2020-10-22|publisher=[[Азаттық радиосы]]}}</ref> бұған жауап ретінде президент [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]] сайлаудан кейін барлық сайлау бюллетеньдеріндегі ескерту бағанын қалпына келтіру туралы ұсынысты қамтитын қосымша саяси реформаларға шақырды.<ref>{{Cite web|title=Президенттің 7 саяси бастамасы халықтың әл-ауқатын жақсартуға бағытталды|url=https://kaz.inform.kz/news/prezidenttin-7-sayasi-bastamasy-halyktyn-al-aukatyn-zhaksartuga-bagyttaldy_a3741612/|accessdate=2024-09-16|publisher=[[ҚазАқпарат]]|date=2021-01-15}}</ref><ref>{{Cite web|title=Сайлауда «бәріне қарсымын» деген жазу енгізіледі|url=https://baq.kz/saylauda-barine-karsymyn-degen-zhazu-engiziledi_241847/|accessdate=2024-09-16|lang=2021-01-15|work=Baq.kz|publisher=[[Qazcontent]]|author=Аягөз Құрмаш}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-saylau-byulletenderne-barne-karsyimyin-degen-jazu-426038/|publisher=Tengri News|title=Тоқаев: Сайлау бюллетендеріне "бәріне қарсымын" деген жазу енгізген жөн|accessdate=2024-09-16|date=2021-01-15}}</ref> Сайлау туралы заңға ұсынылған өзгерістер 2021 жылдың маусымында күшіне енді, Парламент ратификациялағаннан және Тоқаев заң ретінде қол қойғаннан кейін.<ref>{{Cite web|title=Әкімдер сайлауы және бәріне қарсы дауыс: Парламент заң қабылдады|url=https://kaz.tengrinews.kz/kazakhstan_news/akmder-saylauyi-jane-barne-karsyi-dauyis-parlament-zan-322575/|accessdate=2024-09-16|date=2021-05-20|publisher=Tengri News}}</ref><ref>{{Cite web|title=Тоқаев әкімдер сайлауы туралы заңға қол қойды|url=https://sn.kz/sn-sayasat/80614-tokaev-kimder-sailauy-turaly-zang-a-kol-koidy|accessdate=2024-09-16|date=2021-05-25|publisher=Skifnews.kz}}</ref> «Бәріне қарсымын» нұсқасы алғаш рет 2021 жылдың шілдесінде ауыл әкімдерінің тікелей сайлауы кезінде қайта қолданылды.<ref>{{Cite web|title=«Бәріне қарсымын» бағаны әкімдер сайлауында азаматтардың балама ұстанымын білдіруіне жол ашты – Ерлан Қарин|url=https://kaz.inform.kz/news/barine-karsymyn-bagany-akimder-saylauynda-azamattardyn-balama-ustanymyn-bildiruine-zhol-ashty-erlan-karin_a3816810/|accessdate=2024-09-16|date=2021-07-27|publisher=[[ҚазАқпарат]]}}</ref>

[[Қазақстандағы президент сайлауы (2022)|2022 жылғы президенттік сайлау]]да «бәріне қарсымын» нұсқасы 5,8% (460 484 дауыс) алды, бұл оны ең көп жиналған екінші дауысқа айналдырды.<ref>{{Cite web|title="Сайлаудан түңілгендер". Бәріне қарсы таңдау жасаған кімдер?|url=https://massaget.kz/news/saylaudan-tunlgender-barne-karsyi-tandau-jasagan-kmder--74751/|accessdate=2024-09-16|date=2022-11-23|author=Сымбат Сатыбалдина|publisher=Massaget.kz}}</ref><ref>{{Cite web|title=Сайлауда "бәріне қарсы" таңдау жасағандар кімдер?|url=https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/saylauda-barne-karsyi-tandau-jasagandar-kmder-484003/|accessdate=2024-09-16|date=2022-11-23|publisher=Tengri News}}</ref>

Қазақстандағы сайлауда «бәріне қарсымын» жеңіс сценарийінің нақты әсері түсініксіз, өйткені Әділет министрі [[Қанат Сергейұлы Мусин|Қанат Мусин]] 2022 жылдың қыркүйегінде «бәріне қарсымын» дауыстар дәлелдердің жоқтығынан дауыс беру кезінде анықтаушы фактор ретінде емес, «сайлаушылардың сайлауға қатысуының дәлелі» ретінде ғана ескерілетінін ашық айтты, бұл мәселедегі заңнама «бәріне қарсымын» бағаны қазіргі уақытта тек «сайлауға қатысу құқығын жүзеге асыру» ретінде бар екенін айтты. азаматтардың өз пікірін білдіруіне мүмкіндік беру.<ref>{{Cite web|title=«Барлығына қарсы» бағаны сайлау нәтижесіне әсер етпейді|url=https://kaz.orda.kz/barlyghyna-qarsy-baghany-sajlaw-naetizhesine-aeser-etpejdi/|accessdate=2024-09-16|author=Айнура Дарибаева|publisher=Orda|date=2022-09-28}}</ref>

== Тағы қараңыз ==

* [[Үгіт-насихат]]
* [[Наразылық дауыс беру]]
* [[Сайлауға бойкот жарияла]]

== Дереккөздер ==
<references />

[[Санат:Дауыс беру]]