Дем тарту

ДЕМ ТАРТУ - қылыш, семсер, пышақ, айбалта сияқты қүралдарды пайдаланған сайын жүзінің откірлене түсуі. Соз колданысында жүзді қүрал-сайманның жүзін шығару деген мағынаны білдіреді. Махамбет толғауларында дэл осы мағынадағы төмендегідей жыр жолдары кездеседі: Қарқыны күшті көк семсер Шапцан сайын дем тартар Сусыным қанга қанар деп... Соғыс үстінде шапқан сайын қару Д. т.-а түседі. Д. т. «күш-қуаты артты» деген күшейткіш мэнде жүмсалады. Қазақ оташылары кездік, қандауырдың откір үшын ғана тигізіп азғана қан ағызуды дем шыгару, леп шыгару деп атайды (демнің ауыспалы мағынасы ауа, тыныс дегенге катысты туындауы ықтимал).