Джеймс Фенимор Купер

Купер Джеймс Фенимор
James Fenimore Cooper
Джеймса Фенимора Купера портреті(суретші — Джон Уэсли Джарвис, 1822)
Туған күні	15 қыркүйек 1789 (1789-09-15)
Туған жері	Бёрлингтон, АҚШ
Қайтыс болған күні	14 қыркүйек 1851 (1851-09-14) (61 жас)
Қайтыс болған жері	Куперстаун, АҚШ
Азаматтығы	АҚШ
Қызметі	жазушы
Әкесі	Уильям Купер, судья

Куперстаундағы ескерткіш

Купер Джеймс Фенимор ағыл. James Fenimore Cooper (15 қыркүйек 1789 ж., Бёрлингтон, АҚШ — 14 қыркүйек 1851ж, Куперстаун, АҚШ) - американ жазушысы.
Ірі жер иеленуші семьяда туған. Мектептен кейін Йель Университетіне түскен, бірақ оны бітірмей теңіз қызметіне (1806—1811) кеткен.
1826-33 ж. арасында Еуропа елдерін аралап шықты.
Купер әдеби қызметін "Сақтық" (1821ж) романымен бастады.
Купер есімін "Шпион"(1821ж), "Лоцман" (1823ж), "Лайонель Линколь" (1825ж) романдары әйгілі етті. Ал үндістер туралы жазылған "Могиканның соңғы тұяғы" (1826 ж), "Прерия" (1827ж), "Ізшіл"(1840ж) романдары АҚШ әдебиетіні алғаш әлемдік әдебиет арнасына шығарды. Купердің бұдан басқа "Браво" трилогиясы (1831), "Жаңа леп" (1850 ж) т.б. ромадары бар.

Библиография

Excursion in Italy, 1838

• 1820:
  • «Сақтық» (Precaution).
• 1821:
  • тарихи роман «Шпион» (The Spy: A Tale of the Neutral Ground)
• 1823:
  • «Пионеры» (The Pioneers, or The sources of the Susquehanna).
  • қысқа әңгімелер (Tales for Fifteen: or Imagination and Heart)
  • роман «Лоцман» (The Pilot: A Tale of the Sea)
• 1825:
  • роман «Бостон қоршауы немесе Лайонел Линкольн» (Lionel Lincoln, or The leaguer of Boston).
• 1826:
  • Натти Бампо жайлы екінші роман — "Могиканның соңғы тұяғы" (The Last of the Mohicans).
• 1827:
  • бесінші бөлімі«Прерия» (The Prairie).
  • «Қызыл қорсар» (The Red Rover).
• 1828:
  • Notions of the Americans: Picked up by a Travelling Bachelor
• 1829:
  • роман «Алқап Виш-тон-Виш» (The wept of Wish-ton-Wish)
• 1830:
  • фантастикалық оқиға «Теңіз сиқыршысы» (The Water-Witch: or the Skimmer of the Seas).
  • Letter to General Lafayette politics
• 1831:
  • «Браво немесе Венецияда» (The bravo) 
• 1832:
  • «Гейденмауэр, или Бенедиктіктер» (The Heidenmauer: or, The Benedictines, A Legend of the Rhine) — тарихи роман Германиядағы ертедегі реформа кезеңінде.
• 1833:
  • «Баскесер» (The headsman, or The Abbaye des vignerons) — легенда XVIII в. о потомственных палачах швейцарского кантона Берн.
• 1834:
  • (A Letter to His Countrymen)
• 1835:
  • «Моникиндер» (The Monikins)
• 1836:
  • мемуарлар (The Eclipse)
  • Gleanings in Europe: Switzerland (Sketches of Switzerland)
  • Gleanings in Europe: The Rhine
  • A Residence in France: With an Excursion Up the Rhine, and a Second Visit to Switzerland
• 1837:
  • Gleanings in Europe: France travel
  • Gleanings in Europe: England travel
• 1838:
  • «Америка демократы» (The American Democrat: or Hints on the Social and Civic Relations of the United States of America).
  • Gleanings in Europe: Italy travel
  • The Chronicles of Cooperstown
  • Hommeward Bound: or The Chase: A Tale of the Sea
  • Home as Found: Sequel to Homeward Bound
• 1839:
  • «Американского флотының тарихы» (The History of the Navy of the United States of America)
  • Old Ironsides
• 1840:
  • «Ізшіл немесе Онтарио жағаларында» (The Pathfinder, or The inland sea) —
  • «Кастилиядан Мерседес» (Mercedes of Castile: or, The Voyage to Cathay).
• 1841:
  • «Аңшы» (The Deerslayer: or The First Warpath)
• 1842:
  • роман «Екі адмирал» (The two admirals)
  • роман «Адасқан шырақ» (Wing-and-Wing, or Le feu-follet).
• 1843:
  • роман «Вайандотте» (Wyandotté: or The Hutted Knoll. A Tale)
  • Richard Dale
  • биография (Ned Myers: or Life before the Mast)
  • (Autobiography of a Pocket-Handkerchief или Le Mouchoir: An Autobiographical Romance или The French Governess: or The Embroidered Handkerchief или Die franzosischer Erzieheren: oder das gestickte Taschentuch)
• 1844:
  • роман «Құрлықта да, теңізде де» (Afloat and Ashore: or The Adventures of Miles Wallingford. A Sea Tale)
  • «Майлз Уоллингфорд» (Miles Wallingford: Sequel to Afloat and Ashore)
  • Proceedings of the Naval Court-Martial in the Case of Alexander Slidell Mackenzie, &c.
• 1845:
  • «Сатанстоу» (Satanstoe: or The Littlepage Manuscripts, a Tale of the Colony) и «Жер өлшеуші» (The Chainbearer; or, The Littlepage Manuscripts).
• 1846:
  • роман «қызыл тәнділер» (The Redskins; or, Indian and Injin: Being the Conclusion of the Littlepage Manuscripts)
  • Lives of Distinguished American Naval Officers biography
• 1847:
  • «Кратер» (The Crater; or, Vulcan’s Peak: A Tale of the Pacific), представляющей собой аллегорическую историю АҚШ.
• 1848:
  • роман «шоқ емен» (The Oak Openings: or the Bee-Hunter) — из истории англо-американской войны 1812 г.
  • роман «Джек Тайер немесе Флорида рифы» (Jack Tier: or the Florida Reefs)
• 1849:
  • Купердің соңғы романы «Теңіз арыстандары» (The Sea Lions: The Lost Sealers)
• 1850:
  • Купердің соңғы кітабы «Жаңа ағымдар» (The ways of the hour) 
  • пьеса (Upside Down: or Philosophy in Petticoats), satirization of socialism
• 1851:
  • қысқа әңгіме (The Lake Gun)
  • (New York: or The Towns of Manhattan)  Нью Йорка қаласы жайлы бітпеген әңгіме.

Ф.Купер шығармалары бойынша суреттер, пошта маркасы, КСРО, 1989

Дереккөздер

• “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998