Дифирамб

Дифирамб (гр. διθύραμβος) — Ежелгі Грекияда (б.з.б. 7 ғасыр) Дионис құдайының құрметіне арнал хормен айтылған гимн (мадақ). Б.з.б. 6-5 ғасырлардан бастап салтанатты түрде орындалатын өз алдына жеке жанр ретінде қалыптаса. Бертін келе дифирамб өзінің бастапқы ырғақтық әлшемдерін жоғалтып, еркін музыкалық қомпозицияға айналды. Дифирамбтың ауыспалы мағынасы шектен асыра, көпірте мақтау дегенді білдіреді.

Б.з.д. VII ғасырда ақын Арион дифирамбларға, әсіресе әуендік жағынан көркемдік қуат бере түскен. Кейде халықтық дифирамб грек трагедиясының қалыптасуына да негіз болды. Б.з. V ғасырда ақын Вакхилида шығармашылығында дифирамб драмаға жақындаса, кейде диалог үлгісінде көрініс тапқан.

Жаңа еуропалық әдебиетте дифирамб үлгісін жандандыру талпынысы Қайта Өрлеу дәуірімен сәйкес. Дегенмен бұл жанрдың XVIII ғ. көрінісінің өзінде де түпнұсқа үлгілерден еш айырмашылық байқалмайды. Италияда дифирамб Барокко дәуірінде Франческо Редидің «Бахус в Тоскане» , Джироламо Баруффальдидің «Триумф Бахуса»; Германияда XVIII ғ. Вилламов, Мюллер, И.Г.Гердер, Ф.Шиллер дифирамбылары арқылы танылды. ХІХ ғ. 80 ж. антикалық дифирамб үлгілерімен Ф.Ницшенің «Дифирамбы Дионису» атты сатиралық туындылары жарық көрді.