Жануарларды сұрыптау

Жануарларды сұрыптау (лат. selectіo – таңдау, сұрыптау) – малдың жаңа тұқымдарын шығару және оларды жақсарту тәсілдері туралы ғылым; зоотехния саласы.

Бұның мақсаты: малдың өнімділігін және түрлі ауруға төзімділігін арттыру, тіршілік мерзімін ұзартып, қазіргі өндіріс технологиясына бейімдеу. Қазақстанда өнімді аз беретін жергілікті мал тұқымдарын сұрыптау, іріктеу, оларды мол өнімді тұқымдармен будандастыру арқылы малдың жаңа тұқымдарын шығару іске асырылды. Республика селекционерлері тұқым таңдау, жұптастыру, аса бағалы генотиптерді іріктеп, селекцияда пайдалану, алынған тұқымдардың қоршаған ортаға бейімделуі, алыстекті будандастыру мәселелерімен айналысты.

Қазақтың ақбас сиыры, әулиеата, алатау сиырлары, қазақтың биязы жүнді қойы, оңтүстік қазақ мериносы, солтүстік қазақ мериносы, биязылау жүнді дегерес қойы қазақ арқар-мериносы, кеңес жүндес ешкісі, қостанай, көшім жылқылары, жабы тәріздес қазақ жылқысы, жетісу шошқасы, сонымен қатар үйректің «Медеу» (1983), тауықтың «Алатау» (1985) кростары шығарылды. Сондай-ақ қырдың қызыл, галловей, санта-гертруда сиырларының тұқымын жақсарту әдістері ұсынылды. Айршир, қалмақ сиырларының таңдаулы табындары мен кроссбред қойының отарлары құрылды, биязылау жүнді және құйрықты қой типтері шығарылды. Ж. с. саласындағы жұмыстарға асыл тұқымды мал з-ттары, мемл. тұқым жақсарту ст-лары, т.б. мекемелер қатысады. Ұлттық академиялық агр. зерттеулер орталығына қатысты ғыл.-зерт. ин-ттары бағалы генотиптер табу, оларды пайдалану әдістерін өндіріске енгізу, асылтұқымды айғыр, қошқар, бұқа, теке, қораз тұқымдарын алу үшін жыныстық жұптастыру тәсілін жетілдіру, генотипті мал ш-н интенсивтендіру талаптарына сай келетін жағдайлар іздестіру бағыттарында жүргізіледі.‎