Жәндікқоректілер

Жәндікқоректілер

Жәндікқоректілер

Жәндікқоректілер(Іnsectіvora) – сүтқоректілердің бір отряды. Жәндікқоректілердің 7 тұқымдасы, 370-ке жуық түрі Гренландия, Антарктида, Австралия және Оңтүстік Американың біраз жерінен басқа жер жүзіне кең тараған. Қазақстанда 4 тұқымдасқа жататын 11 түрі бар. Жәндікқоректілердің өте ертеде пайда болған, олардың қазба қалдықтары төменгі бор кезеңінен табылған. Дене тұрқы 3 – 39 см, бассүйегі алға қарай созылыңқы, тұмсығы сүйір. Көздері кішкене, кейбір түрлерінде тері астында болады. Жүні қысқа, қалың түкті (көртышқан, жұпар тышқан, жертесер), кейбіреулерінде қылды (тенректер) немесе тікенді (кірпі). Аяқтары қысқа, бес саусақты, табаны тұтасымен жерге тиіп жүреді. Құйрығы өте қысқа (кірпі) не құйрығының ұзындығы дене тұрқына жақын түрлері де бар (жұпар тышқан). Тері бездері жақсы дамыған. Миының сыртында иірімдер, сайшалар айқын байқалмайды. Алдыңғы миының маңдай бөлігі өте жақсы дамыған. Қорек талғамайды, бірақ жануартектес қоректі жақсы жейді. Қорегі – омыртқасыздар, ұсақ омыртқалылар. Жемін түнде аулайды. Жәндікқоректілердің біразының кәсіптік маңызы бар (жұпар тышқан, т.б.), зиянкестерді жеп пайда келтіреді, ауру тарататын кенелерге аралық ие болып, ауру тарататын түрлері де кездеседі. Қазақстанда жәндікқоректілердің 3 тұқымдасқа (кірпілер, көртышқандар, жертесерлер) жататын 17 түрі кездеседі. 2 түр (көптісті жертесер мен жұпар тышқан) Қазақстанның «Қызыл кітабына» енгізілген.