Иберлер

Иберлер (латынша Hіberes) – ежелгі тайпа.

Ең алғаш Шығыс және Оңтүстік Испанияны қоныстанып, кейін (б.з.б. 7 – 3 ғасырларда) бүкіл Пиреней түбегі мен Оңтүстік-Батыс Галлияға тараған. Ежелгі заман авторлары олардың ішіндегі ең көбі әрі жауынгері деп турдетан, кельтибер, лузитан, кантабр, астур, галлаик тайпаларын атайды. Ибер мәдениетінің маңызды орталығы – түбектің турдетандар қоныстанған оңтүстік бөлігі (қазіргі Андалусия). Негізгі кәсіптері егіншілік пен мал шаруашылығы болған. Сондай-ақ, тоқыма, көзе жасау қолөнерін, металл өңдеуді білген. Б.з.б. 3 ғасырдың аяғы мен 2 ғасырдың басында кейбір дамыған тайпалар шақа ақша соққан. Иберлердің жазуы да болған (әсіресе, турдетандар). Иберлер рулық қоғамның ыдырау сатысында болған деп болжанады. Иберлер қала бекіністер (Нумация, Сеговия, Контребия, т.б.) төңірегінде бірлескен. Тайпаны әскери көсем басқарған, ақсақалдар кеңесі болған, халық жиналыстарында тайпалар мен қауымдар өздерінің әскери көсемдерін, елшілерін сайлаған. Сауданың дамуына, Карфаген мемлекетінің, Ежелгі Грекия мен Рим империясының ықпалымен Иберлердің рулық қоғамының ыдырауы оңтүстік-шығыс аудандарда жиіледі. Олар Пиреней түбегінің табиғи байлығына қызыққан шапқыншылармен ғасырлар бойы күресіп келді. Август билігі тұсында Рим империясы Иберлерді жаулап алды, Иберлер (баск тайпасынан басқалары) отаршылармен араласып кетті.

Сілтемелер

• «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том