Итшомырт

Итшомырт
Frangula alnus немесе Rhamnus frangula
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер Бөлімі: Гүлді өсімдіктер Табы: Қос жарнақтылар (unranked) Core eudicots Сабы: Rosales Тұқымдасы: Rhamnaceae Тегі: Frangula Frangula Mill. (1754)
түрлері
34 түрі белгілі

Итшомырт (лат. Frangula) – қаражемістер тұқымдасына жататын бұта. Еуразия мен Солтүстік Американың қоңыржай белдеулерінде кездесетін 50-ге жуық түрі белгілі. Қазақстанда бір түрі – сыңғақ итшомырт (F. alnus) бар. Негізінен ормандар мен бұталар арасында, батпағы құрғаған жерлерде өседі. Оның биіктігі 3 – 4 м. Тікенсіз сабағы бұтақтанып келеді. Қабығы қызыл, әр жерін ақ дақтар басқан. Ұшы сүйір, жиектері тегіс, сопақша жапырақтары ұзын сағақты, кезектесіп орналасады. Ұсақ гүлі қос жынысты, сары түсті. Тұқымынан көбейеді. Сәуір – маусым айларында гүлдеп, тамыз – қыркүйекте жемістенеді. Жемісі – шар пішінді домалақ сүйек. Олар алғашында қызыл болады да, артынан қараяды. Итшомырт – дәрілік өсімдік. Дәрілік мақсатта, жас бұтақтарының қабығын ерте көктемде, жапырақтары бүршік жара бастаған кезде жинап алады. Қабығының қайнатындысын шемен, геморрой, бауыр, созылмалы тері ауруларын емдегенде, ал тамырының қайнатындысын асқазан және ішекауырғанда ішеді.

Дереккөздер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том