Ки но Сурайуки

Ки но Сурайуки

Ки́ но Сурайуки (жап. 紀貫之 866—945 әлде 946 шамасында) — жапон ақыны, прозашы, Хэйан дәуіріндегі тіл маманы. Танка жанрында жазған. 36 мәңгілік сарынға енген ақындардың бірі.

Император сарайында мемлекеттік қызмет атқарған. 930—935 жылдарда Тоса аймағының губернаторы болған. Ки-но Сурайукиге қайтыс болғаннан соң 5-ші дәрежелі сарай қызметкері атағы берілді. 905 жылы император Дайгоның жарлығы бойынша сол замандағы императордың антологиялық жинағы «Кокинвакасю»-ды құрастырған ақындар қоғамын басқарды. Тоса аймағының губернаторы қызметінде болған жылдары антологиялық «Синсэнвакасю» жинағын шығарды. Әдеби күнделік жанр – Никкидің бастауында тұрған жазушы. 936 жылы әдеби күнделік – «Тоса-никки»-ді шығарды. Ол сондай-ақ, танка жанрында жазылған 400-дей өлеңнен тұратын «Жеке жинақ»-ты жазып қалдырған.

Поэзияның керемет теоретигі. «Кокинсю»-ға жапон тілінде жазған алғы сөзінде батыл пікірлер айтты. Бұған дейін жапон тілінде тек әйелдер ғана жаза алатын. Ал, ер кісілер тек хан (қытай) тілінде жазуы тиіс саналатын. Ол бұл қағиданы жоққа шығарды. Оның мына қанатты сөзі әлі күнге дейін өзінің мәнін жоймаған:

«Ямато өлеңдері адам жүрегінен өніп шыққан мың-мыңдаған сөз жапырақтарының мәні болмақ!»

Ки но Cурайуки, Кано Танью салған сурет, 1648 ж

Кейбір өлеңдері

***
Тұманды тылсым
Тал шыбықтың бүршігі жарылғанда
Ақшақар жаулап алды жер мен көкті.
Шие өспеген ауылым менің сонда,
Шие гүлге әп-сәтте оранғанды...

***
Бөлеген мұң көңілін сорлы ғашық,
Сүйгеніме сағынып келем міне...
Қысқы түн...
Қырсыққан жел басылмай,
Торғай да іштей аһ ұрған...

***
Мынау менің үйім бе?,
Бақша да сол күйінде
Гүлдеген шие сол бақта.
Гүлдері міне көкке ұшқан,
Төзбеске басқа амал не...

***

Камо ғибадатханасындағы жоғары абыз әйелге жоғары мәртебелі мемлекет әміршісі атынан жазылған өлеңдерден:

Тек қана онымен,
Жүректегі жалғызбен ойға батам,
Керіліп көкке қанат қағам.
Тек қана көктемгі тылсым тұман,
Жол бөгеп, қарсы тұрар маған...

***
Тамсанып гүлзарменен,
Мақсатқа жеткен қандай,
Әй қайдам, үйеңкі егілді-ау-
Арудың тимес қолы,
Күн ұзақ өрмек оның бар ермегі.

***
Ақшақар қалқып келед
Көктемнің тартуы осы,
Көк аспанға
Осылай әр жыл сайын,
Межеден өтер талмай...

***
Тәңірдің бақшасында өскен тіпті
Нұрымен Құдіреттің нұрланатын
Шалғын да
Қуаң тартып құтылмады
Күрсінісін қоңыр күздің естігенде...