Климаттың ғаламдық өзгеруі туралы шектемелі конвенция

Климаттың ғаламдық өзгеруі туралы шектемелі конвенция – климаттың жаhандық өзгеруі салдарынан туындайтын проблемаларды шешуге арналған халықаралық келісім. 20 ғ-дың 80-жылдары адамның іс-әрекетінің нәтижесінде бөлінетін булану газдарының (“парник газдарының”) әлемдік ауа райының өзгеруімен байланысын дәлелдейтін ғылми деректер қоғамды қобалжытатын ой-пікірлер туғызды. Үкіметаралық деңгейде ұйымдастырылған бірқатар халықараралық конференциялар жедел түрде климаттың өзгеру мәселесі туралы жаїандық келісім жасауға шақырды. Осы жайға байланысты БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы 1990 ж. “Климаттың ғаламдық өзгеруі жөнінде шектемелі конвенция” туралы келіссөздер жүргізетін халықар. комитет құрды. Комитет шектемелі конвенцияның жобасын жасап, оны 1992 ж. 9 мамырда Нью-Йорктегі (АҚШ) БҰҰ-ның штаб-пәтерінде бекітті. Конвенция 1992 ж. маусым айында Рио-де-Жанейрода (Бразилия) жоғары деңгейде өткен дүниежүзілік кездесуде қабылданды. Оған 154 мемлекет және Еуропалық одақ басшылары қол қойды. Конвенция 1994 ж. 21 наурызда күшіне енді. Қазақстан Республикасы Климаттың ғаламдық өзгеруі туралы шектемелі конвенцияға 1995 ж. 5 мамырда қол қойды, ал тамыз айында Қазақстан Парламенті оны бекітті. Конвенцияға қатысушы елдердің 1-сессиясы 1995 ж. Берлин қ-нда (Германия) өтті, ал 3-сессиясы 1997 ж. Жапонияның Киото қ-нда өтіп, онда дамыған елдерге 2008 – 2012 ж. аралығында булану газдарының жиынтық шығымын 1990 жылмен салыстырғанда 5%-ке төмендетуді жүктейтін Киото хаттамасы қабылданды. Климаттың ғаламдық өзгеруі туралы шектемелі конвенцияның түпкі мақсаты – атмосферадағы булану газдары шоғырлануының климаттық жүйеге қауіпті антропогендік әсер жасалмайтындай тұрақты деңгейін сақтау. Конвенцияға қол қоюшы мемлекеттер онда тұжырымдалған мынандай негізгі шарттарды орындауға: атмосферада көмірқышқыл, т.б. газдардың жиналуы (булану газдарының шоғырлануы) салдарынан дүниежүз. климаттың біртіндеп жылынуы туындататын антропогендік факторлардың адам өміріне зиян келтірмеуін қамтамасыз етуге; даму саясатын есепке ала отырып, әрбір мемлекет өзінің ұлттық және (қажет болған жағдайда) аймақтық деректемелер жиынтығын – 1987 ж. қабылданған, 1990 ж. 29 маусымда өзгертулер мен толықтырылулар енгізілген “Озон қабатын бұзатын заттар” жөніндегі Монреаль хаттамасымен реттелмейтін булану газдары мен жұтқыштар абсорбциялайтын (жұтып тазалайтын) көздерден тасталатын антропогендік қалдықтардың ұлттық кадастрларын жасауға; қоршаған ортаның тұрақтылығын сақтау мақсатында басқа да ортақ мүддесі болған жағдайда мүмкіндігіне байланысты бірігіп іс-әрекет етуге; климаттың қалыпты жағдайын сақтау және оны тиімді пайдалануға кері ықпал ететін немесе ықпал етуі мүмкін процестерге, оның зардаптарына тұрақты бақылау жүргізуге; климаттық жүйенің және климаттың өзгеруімен байланысты, оның құрамын анықтау, сақтау және оны тұрақты, тиімді пайдалану шараларын ғылыми, технология, техника, әлеуметтік-экономикалық, құқықтық салаларда жүзеге асыру үшін мамандарды оқыту және даярлау бағдарламаларын дайындауға, сондай-ақ, ақпарат алмасуға ықпал жасауға, ғылыми-зерттеу жұмыстарына қолдау көрсетуге міндеттенді.

Дереккөздер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, X том