Кремация

Аустриядағы электрік крематорий

Кремация(лат. crematіo, cremare – өртеу) — мәйітті арнаулы тәсілмен өртеу әдісі (денені күйдіру процесі).

Тарихы

Алғаш рет соңғы неолит пен қола кезеңдерінде пайда болған (б.з.б. 3 – 2-мыңжылдықтар). Ежелгі гректер мен римдіктер адам мүрделерін алау жағып өртеуді кеңінен қолданды. Жапонияда, Үндістан мен Оңтүстік-Шығыс Азияның басқа да елдерінде кремация ертеден бар.

Көне Мауераннахр өлкелерінде (Орта Азия) күлді балшықтан жасалған кішкене оссуарийлерге салып, наусқа жинады. Қазақстанның ежелгі тарихында кремация тәсілі қола дәуіріне жататын андрон мәдениетінің Нұра кезеңінде қолданыла бастады (б.з.б. 2-мыңжылдықтың ортасы).

Археологиялық деректерге қарағанда, андрондықтардың бір бөлігі мүрдені қабірден тыс жерде өртеп, оның күлін көметін болған. Осы дәстүр көне түркі дәуірі тайпаларының ескерткіштерінде де кездеседі. Қайтыс болушының денесін ерекше пеште өртеп, күлін жерлеу; көптеген ежелгі заман халықтарындағы «жалынмен жерлеу», соның ішінде ежелгі славяндардың жерлеуінің бір түрі. Өлікте болатын органикалық тектегі улы заттар өртеу нәтижесінде бұзылады, соған қарамастан мәйіт күлінде металл улардың ізі байқалуы мүмкін. Оларды зерттеу улану күдігін негіздейтін деректерді алуға мүмкіндік береді.

Діндердің пікір

Кремация будда дінінің өлік жөнелту қағидаларымен байланысты қалыптасқан.

Христиандық

Еуропа елдерінде кремация христиан діні шамандық, яғни “дінсіз” халықтардың салты деп жарияланды.

Оның үстіне, христиандар ұғымында кремация библиялық “қайта тірілу”, “о дүниедегі өмір” ілімдеріне қайшы келетін болды. Тек 19 ғасырдың екінші жартысында ғана Еуропада кремация қайтадан қолданыла бастады. Арнаулы пештер – крематорийлар кеңінен тарады (алғаш рет 1876 ж. Милан қаласында салынды). Еуропада өртенген мәйіттің күлін жерге көмеді немесе арнаулы урналарда сақтайды.

Ислам

Ислам кремацияға үзілді -кесілді тыйым салады, егер де марқұмның туыстары жерлеу шариғатында белгіленген рәсімдерді сақтамаса, бұл күнә болып саналады. Ал өлгеннен кейін денені кремациялауды сұрау туралы өсиет бойынша жазуға тыйым салынған.