Молекулалық оптика
Молекулалық оптика— заттың атомдық-молекулалық құрылымына тікелей байланысты болатын оптикалық сәуле шығару процесінің затпен әсерлесуін зерттейтін оптиканың бөлімі. Молекулалық оптика жарық толқындарындағы жеке актілердің бөлшектермен (молекулалармен, атомдармен, иондармен) және осы бөлшектерден құралған ортаның макроскопиялық параметрлерімен (мысалы, сыну көрсеткіші ) әсерлесу сипатын анықтайды. Осы тұрғыдан қарағанда молекулалық оптикада жарық дисперсиясы, жарықтың сынуы және әсіресе кеңірек көлемде жарықтың шашырауы зерттеледі. Жарықтың табиғи оптикалық анизотропиясы бар ортада (кристалдарда) таралуы кристаллооптикада қарастырылады. Изотропты ортаның анизотроптылығы электр өрісі (Керр эффектісі), магнит өрісі (Коттон— Мутон эффектісі), механикалық немесе гидродинамикалық күштердің өрісі (сұйық ағынындағы сәуленің қосарланып сынуы және фотосерпімділік құбылысы) тәрізді сыртқы өрістердің әсерінен пайда болады. Оптикалық активтілігі жоғары ортада (табиғи немесе магнит өрісінің әсерінен болатын, мысалы Фарадей эффектісі) жарықтың поляризация жазықтығының бұрылуы байқалады. М.о-да қарастырылатын осы тәрізді құбылыстардың көмегімен заттың қасиеті және оның құрамындағы бөлшектердің құрылысы туралы құнды мәліметтер алынады. Молекулаоптикалық құбылыстардың көпшілігі классикалық электрондық теорияның негізінде түсіндірілгенімен, оның толық теориясы кванттық механика ғана беріледі.
М.о. әр түрлі салада қолданылады. Әсіресе когерентті сәуленің қуатты көзі— лазердің шығуына байланысты М.о-ның өрісі ұлғая түсті. М.о-ның әдістері жеке молекуланың құрылымы мен сипатын зерттеуде кеңінен пайдаланылады. Молекулалардың жылдамдық қозғалысы салдарынан заттың тығыздығы азды-көпті өзгеріп отырады. Ал тығыздықтың өзгеруі салдарынан ортаның сыну көрсеткіші де өзгереді. Мұндай ортада жарықтың шашырау құбылысы байқалады. Тәжірибеге қарағанда құрамында ешқандай бөгде бөлшектер жоқ, мұқият тазартылған ортадан өткенде де жарық аздап шашырайды. Бұл құбылыс жарықтың молекулалық шашырауы деп аталады. Шашыраған жарықты зерттеу арқылы сұйық, кристалл, жоғары молекулалық қосылыстар, атмосфералық түзілістер (бұлт, тұман т.б.) сияқты әр түрлі ортаның құрылысы және ондағы бөлшектердің жылулық қозғалысының ерекшеліктері жайлы мәліметтер алынады. М.о. әрқашанда молек. спектроскопиямен тығыз байланысты болады. Қазіргі кезде космостық денелер ортаны зерттеуге арналған М.о-ның перспективті әдістері жетілдірілуде.