Ночевала тучка золотая
 | Бұл мақала әлі тексерістен өтпеді. Тексерілмеген мақалалардағы мәліметтер сенімсіз болуы мүмкін.
|
Ночевала тучка золотая - Анатолий Игнатиевич Приставкиннің өз өмірбаяндық хиқаят. Алғаш рет 1987 жылы «Знамя» журналында жарық көрді. Бір неше жыл өткен соң ол 30 астам тілдерге аударыған. Ал ҚСРОдағы жалпы басылым 4 500 000 данаға дейін жеткен. Хиқаят – трилогияның бөлігі, оның ішінде сондай-ақ «Солдат и мальчик» және «Кукушата» хиқаяттары жатады. Шығармада соғыс жылдарындағы балалық шақ, қорғансыздық, Сталиннің кезіндегі халықтардың жер аудару тақырыптары қозғалады. 1988 жылы Приставкин «Ночевала тучка золотая» хиқаяты үшін ҚСРОның мемлекеттік сыйлығының иегері болды. Хиқаяттың аты – М.Ю. Лермонтовтың таңымал өленінің бірінші жолы.
Мазмұны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1944 жыл. Балалар үйінде туған егіз - ағайынды Колька және Саша Кузьминдер («Кузьменыши»), кавказ жерлерін иегеруге жіберілген жоғарғы сынып оқушыларының еңбек отарына қосылуын шешеді.
Чечняға келісімен, отар бос тұрған ғимараттың ішінде жайласып, еңбек, шаруа және оқу өмірін бастауды тырысады. Жергілікті халық оларды «олар» қорқытушылықта ұстап отканың түсіндіреді. Отар екі рет шабуылға ұшырайды: бірінші рет өрт және тәрбиеушіге шабуыл болса, екінші рет көлік жарылысы және оқ жаудыру.
Балалар қашу жоспарын ойластырып, бірнеше рет отардан кетіп қалады. Регина Петровнада болған бір апталық өмірден кейін, қайта оралған балалар отардың бүкілдей өртеніп, тоналып кеткенің көреді. Артқа қайтарында, олар шешендер тарапынан ұйымдастырылған шабуылға ұшырайды, ағайындылар қаша жөнелді, Колька жүгері алқабында тығылады. Азанда станицаға қайта оралғанда Сашаның талап тастаған денесін тауып алады.
Колька бекетке келіп, ағасының мәйітін кетіп бара жатқан пойыдағы ит жәшігіне салады. Содан соң бұрынғы отарына келіп, қалғып кетеді. Оны шешен баласы Алхузур тұрғызып, тамақ беріп, әке, атасының жер аударыу туралы, бейіттердің қиратуы туралы айтып береді. Терезеден олар қызыл әскерлерінің жолды бейіт тастарымен төсеп жатқаның көреді.
Балалар алқапта кетіп бара жатқандарында оларға шешен салт аттысы шабуыл жасайды. Алхузур өлтіруден айнытады. Осыдан кейін олар ағайынды ретінде саналып, «қан араласы» ырымын жасайды. Оларды ұстап алып, әр түрлі ұлт өкілдері тұратың, балаларды уақытша жайғасыратын мекемеге жібереді. Балалар мекемесін бақылап тұратын әскерер кейбір ұлт өкілдеріне қиысе қарайды. Колька және Алхузур ағайынды болып, өздерін «Кузьменышар» деп санайды. Сөйтіп оларды басқаларымен қоса Чечнядан кететін пойызға отырғызады...
Кейіпкерлер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Колька және Сашка Кузьминдер - балалар үйінің, өмір бойы бірге болған, егіз – ағайындысы. Оларды жиі шатастыратын, ал олар онымен пайдаланған. Сашаның ойлау қабілеті асқақ, ал Колянікі керісінше. Егер Саша идеяны берсе, Коля оның орындау жолдарын іздейді. Ағасының өлімінен кейін Колька хиқаяттың басты кейіпкері болады.
- Регина Петровна - отардың тәрбиешісі, жесір әйел, екі баланың анасы. «Кузьменыштарға» ең жақын адамдардың бірі.
- Демьян - Кавказға жаңа өмір басау үшін, басқыншылық кезінде қалып қойған, отбасынан айырылған, бір аяқты майдангер. Регина Петровнаға қамқорлық көрсеткен.
- Алхузур - шешен баласы. Кольканың аталған ағасы болды
- Петр Анисимович Мешков - балалар үйінің ынталы, ұқыпты және әділетті директоры.
Экрандалуы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Суламбек Мамилов 1989 жылы хиқаятты экран алдына шағарған.