Нью-Брансуик бетінің кодын көру

{{Әкімшілік бірлік
 |Түс1            = {{түс|Канада}}
 |Қазақша атауы   = Нью-Брансуик
 |Шынайы атауы    = {{lang-en|New Brunswick}}
 |Суреті          = New Brunswick in Canada 2.svg
 |Сурет атауы     = Нью-Брансуик
 |Елтаңба         = Coat of arms of New Brunswick, Canada.svg
 |Ту              = Flag of New Brunswick.svg
 |Елтаңбаның ені  = 
 |Тудың ені       = 
 |Елтаңбаның аты  = 
 |Тудың аты       = 
 |Ел              = Канада
  |lat_dir = N|lat_deg = 46|lat_min = 30|lat_sec = 00
  |lon_dir = W|lon_deg = 66|lon_min = 00|lon_sec = 00
  |region         = 
  |type           = 
  |деңгей         = 
  |CoordScale     =  
 |Әнұраны         = 
 |Статусы         = Канада провинциясы
 |Кіреді          = Шығыс Канада
  |Әкімшілік құрылыстың түрі       =
 |Кіреді1         = 
  |Әкімшілік құрылыстың түрі1      =
 |Кіреді2         = 
  |Әкімшілік құрылыстың түрі2      =
 |Енеді           = 
  |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі   =
 |Астанасы        = [[Фредериктон]]
  |Астана түрі    = 
 |Ірі қаласы      = [[Монктон]]
 |Ірі қалалары    = 
 |Құрылды         = 1 шілде 1867
 |Таратылған уақыты      = 
 |Басшысы                = Блейн Хиггс
  |Басшының түрі         = Премьер-министр
 |Басшысы2               = Бренда Мерфи
  |Басшының түрі2        = Лейтенант-губернатор
 |ЖІӨ                    = [[Канада доллары|CA]]$36.088 млрд<ref>{{cite web |last1=Statistics Canada |title=Table: 36-10-0222-01 Gross domestic product, expenditure-based, provincial and territorial, annual (x 1,000,000) |url=https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=3610022201&pickMembers%5B0%5D=1.5&pickMembers%5B1%5D=2.2 |access-date=11 September 2019 |date=11 September 2019}}</ref>
  |ЖІӨ жылы              = 2017
  |ЖІӨ жан басына шаққанда       =
  |ЖІӨ бойынша орны              = 9
  |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны  = 
 |Тілі                           = [[Ағылшын тілі|ағылшын]]<br />[[Француз тілі|француз]]
 |Тілдері                        = 
 |Тұрғыны                        = 747,101<ref name=StatCan2011>{{cite web |url=http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/hlt-fst/pd-pl/Table-Tableau.cfm?LANG=Eng&T=101&S=50&O=A |title=Population and dwelling counts, for Canada, provinces and territories, 2011 and 2006 censuses |publisher=Statcan.gc.ca |date=February 8, 2012 |access-date=February 8, 2012 |url-status=live |archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20140307020829/http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/hlt-fst/pd-pl/Table-Tableau.cfm?LANG=Eng&T=101&S=50&O=A |archive-date=March 7, 2014 |df=mdy-all }}</ref>
  |Санақ жылы                    = 2016
  |Пайызы                        = 2.1
  |Халық саны бойынша орны       = 8
  |Тығыздығы                     = 10.46
  |Тығыздығы бойынша орны        = 
  |Ұлттық құрамы                 = 
  |Конфессиялық құрамы           = 
 |Жер аумағы                     = 72,907
  |Жер аумағының пайызы          = 0.7
  |Жер аумағы бойынша орны       = 11
 |Максималды биіктігі            = 817
 |Орташа биіктігі                = 
 |Минималды биіктігі             = 
 |Карта                          = 
  |Карта ені                     = 
 |Әкімшілік бірліктің картасы    = 
  |Әкімшілік бірлік картасының ені  = 
 |Уақыт белдеуі                  = [[UTC−4:00]]
 |Аббревиатура                   = 
 |ISO                            = CA-NB
 |Сандық идентификаторы          = 
  |Идентификатор түрі            = 
 |Сандық идентификаторы2         = 
  |Идентификатор түрі2           = 
 |Сандық идентификаторы3         = 
  |Идентификатор түрі3           = 
 |FIPS                           = 
 |Телефон коды                   = 
 |Пошта индекстері               = NB
 |Интернет-үйшігі                = 
 |Автомобиль коды                = 
 |Сайты                          = http://www.gnb.ca/
  |Сайт тілі                     = 
 |Commons санаты                 = New Brunswick
 |Кірістірме                     = 
 |Түсініктемелер                 = 
}}

'''Нью-Брансуик''' ({{lang-en|New Brunswick}}, {{lang-fr|Nouveau-Brunswick}}) — [[Канада]]ның шығысында орналасқан [[Канада провинциялары мен территориялары|провинция]], [[1 шілде]] [[1867 жыл|1867]] жылы [[Онтарио]]мен, [[Квебек]]пен, [[Жаңа Шотландия]]мен бірге конфедерацияның құрамына қосылған бірінші провинциялардың бірі. [[Атлант мұхиты|Атлантикалық жағалауында]] орналасқан төрт провинциялардың бірі. Нью-Брансуиктің [[Канада Конституциясы]]мен бекітілген екі ресми тілі бар: [[Ағылшын тілі|ағылшын]] және [[Француз тілі|француз]] тілдері. Осы заңға сәйкес Нью-Брансуиктің кез-келген тұрғыны мемлекеттік қызметтерді өзінің қалауымен екі ресми тілдің біреуінде алуға құқығы бар.<ref name=HistOfficLang>{{cite web |title=History of Official Languages |url=https://officiallanguages.nb.ca/content/history-of-official-languages/ |website=Office of the Commissioner of Official Languages for New Brunswick |access-date=19 November 2020}}</ref>

Провинцияның астанасы, яғни әкімшілік орталығы — [[Фредериктон]], ал ең ірі қаласы — [[Монктон]]. Провинция халқы 2016 жылғы санақ бойынша 747,101 құрайды (бүкіл Канада халқының 2.1 пайызы). Жер аумағы 72,907 шаршы шақырым (бүкіл Канада аумағының 0.7 пайызы). Оның 71,450 шаршы шақырымын құрлық, 1,458 шаршы шақырымын су беті құрайды. Провинция аумағының 85-90 пайызы ормандармен қапталған.

== География ==
[[Сурет:New Brunswick topographic map-fr.svg|thumb|left|190px|Нью-Брансуиктің топографиялық картасы]]
[[Сурет:New Brunswick road map.png|thumb|left|180px|Нью-Брансуиктің жолдар картасы]]
Нью-Брансуик солтүстігінде [[Квебек]]пен, шығысында [[Атлант мұхиты]]мен, оңтүстігінде [[Фанди шығанағы]]мен, ал батысында АҚШ-тың [[Мэн (штат)|Мэн]] штатымен шектеседі.

=== Климат ===
Нью-Брансуиктің климаты басқа жағалаулы провинциялардың ([[Жаңа Шотландия]] және [[Ханзада Эдуард Аралы]]) климаттарымен салыстырғанда қаталылырақ. Басқа екі жағалаулы провинциялар Нью-Брансуикпен салыстырғанда теңіз деңгейінен төменірек орналасқан және ұзын жағалау сызығына ие. Нью-Брансуиктің климаты — Ылғалды континенттік климат.

{| class="wikitable sortable" style="margin:auto;"
|+Нью-Брансуиктегі таңдалған орындар үшін орташа тәуліктік максималды және минималды температура<ref name="Canadian Climate Normals 1981-2010">{{cite web|url=http://climate.weather.gc.ca/climate_normals/index_e.html?#1981|title=National Climate Data and Information Archive|publisher=Environment Canada|access-date=October 24, 2015}}</ref>
|-
!Жер
!Шілде (°C)
!Шілде (°F)
!Қаңтар (°C)
!Қаңтар (°F)
|-
|[[Фредериктон]] || 25/13 || 78/55 || −4/−15 || 25/5
|-
|[[Монктон]] || 24/13 || 76/55 || −3/−14 || 25/7
|-
|[[Сент-Джон (Нью-Брансуик)|Сент-Джон]] || 22/11 || 72/53 || −2/−13 || 27/8
|-
|[[Мирамичи (Нью-Брансуик)|Мирамичи]] || 25/13 || 77/54 || −5/−16 || 23/2
|-
|[[Эдмундстон]] || 24/11 || 76/52 || −7/−18 || 19/−1
|-
|[[Батерст (Нью-Брансуик)|Батерст]] ||  25/13 || 76/58 || −5/−16 || 22/3
|-
|[[Кэмпбелтон (Нью-Брансуик)|Кэмпбелтон]] || 23/10 || 74/51 || −9/−20 || 16 /−4
|}

== Демография ==
[[Сурет:Canada New Brunswick Density 2016.png|thumb|Нью-Брансуиктің халық тығыздығы]]

=== Халық саны ===
{{Graph:Chart
 | width = 200
 | height= 133
 | type = line
 | xType = date
 | xAxisAngle = -40
 | yAxisTitle = Халық саны
 | yGrid = yes
 | linewidth = 2
 | x = 1851, 1861, 1871, 1881, 1891, 1901, 1911, 1921, 1931, 1941, 1951, 1956, 1961, 1966, 1971, 1975, 1981, 1986, 1991, 1996, 2001, 2006, 2011, 2016
 | y = 193.800, 252.047, 285.594, 321.233, 321.263, 331.120, 351.889, 387.876, 408.219, 457.401, 515.697, 597.936, 616.788, 634.560, 677.250, 696.403, 709.445, 723.900, 738.133, 729.498, 729.498, 729.997, 751.171, 747.101
 | colors = #8c0c04
}}

{| class="wikitable"
!Жыл
!Халық саны
!Бес жылдық <br /> % өзгерісі
!Он жылдық <br /> % өзгерісі
!Провинциялар арасындағы <br /> орны
|-
|1824 ||74,176 ||м/ж ||м/ж ||м/ж
|-
|1834 ||119,457 ||м/ж ||61.0||n/a
|-
|1841 ||156,162 ||м/ж ||м/ж  ||м/ж
|-
|1851 ||193,800 ||м/ж ||24.1 ||м/ж
|-
|1861 ||252,047 ||м/ж ||30.0 ||м/ж
|-
|1871 ||285,594 ||м/ж ||13.3 ||4
|-
|1881 ||321,233 ||м/ж ||12.5 ||4
|-
|1891 ||321,263 ||м/ж ||0.0 ||4
|-
|1901 ||331,120 ||м/ж ||3.1 ||4
|-
|1911 ||351,889 ||м/ж ||6.3 ||8
|-
|1921 ||387,876 ||м/ж ||10.2 ||8
|-
|1931 ||408,219 ||м/ж ||5.2 ||8
|-
|1941 ||457,401 ||м/ж ||12.0 ||8
|-
|1951 ||515,697 ||м/ж ||12.7 ||8
|-
|1956 ||554,616 ||7.5 ||n/a ||8
|-
|1961 ||597,936 ||7.8 ||15.9 ||8
|-
|1966 ||616,788 ||3.2 ||11.2 ||8
|-
|1971 ||634,560 ||2.9 ||6.9 ||8
|-
|1976 ||677,250 ||6.7 ||9.8 ||8
|-
|1981 ||696,403 ||2.8 ||9.7 ||8
|-
|1986 ||709,445 ||1.9 ||4.8 ||8
|-
|1991 ||723,900 ||2.0 ||3.9 ||8
|-
|1996 ||738,133 ||2.0 ||4.0 ||8
|-
|2001 ||729,498 ||-1.2 ||0.8 ||8
|-
|2006 ||729,997 ||0.1 ||-1.1 ||8
|-
|2011 ||751,171 ||2.9 ||3.0 ||8
|-
|2016 ||747,101 ||-0.5 ||2.3 ||8
|}

''Дереккөз:<ref>{{Cite book|last=Belshaw|first=John Douglas|title=Canadian History: Pre-Confederation|publisher=BCCampus|year=2015|chapter=10.2 Demographics}}</ref> Канада Статистикасы'' <ref>[http://www40.statcan.ca/l01/cst01/demo62e.htm Population urban and rural, by province and territory (New Brunswick)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061231170533/http://www40.statcan.ca/l01/cst01/demo62e.htm |date=2006-12-31 }}. [[Statistics Canada]], 2005.</ref><ref>[http://www.statcan.ca/Daily/English/060927/d060927a.htm Canada's population] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20081104230200/http://www.statcan.ca/Daily/English/060927/d060927a.htm |date=November 4, 2008 }}. [[Statistics Canada]]. Last accessed September 28, 2006.</ref>

=== Ұлты ===
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#CCCCCC"
!Этникалық топ
!Саны
!Жалпы халық санынан пайызы %
|-
|[[Канадалықтар]]
|415,810
|57.78%
|-
|[[Француздар]]
|193,470
|26.8%
|-
|[[Ағылшындар]]
|165,235
|22.96%
|-
|[[Ирландықтар]]
|135,835
|18.87%
|-
|[[Шотландтықтар]]
|127,635
|17.73%
|-
|[[Немістер]]
|27,490
|3.82%
|-
|Акадиялықтар
|26,220
|3.64%
|-
|Алғашқы халықтар (Солтүстік Америкалық Үндістер)
|23,815
|3.31%
|-
|Голланддықтар (Нидерланддықтар)
|13,355
|1.86%
|-
|[[Валлиліктер]]
|7,620
|1.06%
|-
|[[Италиялықтар]]
|5,610
|0.78%
|-
|Метистер
|4,955
|0.69%
|-
|[[Америкалықтар]]
|3,925
|0.55%
|-
|[[Даттықтар]]
|3,390
|0.47%
|}

''Дереккөз: Канада Статистикасы''<ref>[http://www12.statcan.ca/english/census01/products/standard/themes/RetrieveProductTable.cfm?Temporal=2001&PID=62911&APATH=3&METH=1&PTYPE=55440&THEME=44&FOCUS=0&AID=0&PLACENAME=0&PROVINCE=0&SEARCH=0&GC=99&GK=NA&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=&FL=0&RL=0&FREE=0&GID=431531 Ethnic Origin (232), Sex (3) and Single and Multiple Responses (3) (2001 Census)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170101073454/http://www12.statcan.ca/english/census01/products/standard/themes/RetrieveProductTable.cfm?Temporal=2001&PID=62911&APATH=3&METH=1&PTYPE=55440&THEME=44&FOCUS=0&AID=0&PLACENAME=0&PROVINCE=0&SEARCH=0&GC=99&GK=NA&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF=&FL=0&RL=0&FREE=0&GID=431531 |date=2017-01-01 }}</ref>

=== Көрінетін азшылықтар мен аборигендер ===
{| class="wikitable"
|-
! colspan=4 | Көрінетін азшылықтар мен аборигендер (2016 жылғы санақ)
|-
! colspan="2" | Халық тобы !! Саны !! Жалпы халық санынан пайызы %
|-
| colspan="2" | '''[[Еуропалық нәсіл|Еуропоидтар (Ақтар)]]''' || '''676,790''' || '''92.6%'''
|-
| rowspan="12" | Көрінетін азшылық топтар<br /><small>Дереккөз:<ref>[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2006/dp-pd/prof/92-591/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=PR&Code1=13&Geo2=PR&Code2=01&Data=Count&SearchText=New Brunswick&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=All&Custom=], Community Profiles from the 2006 Census, Statistics Canada - Province/Territory</ref></small> || [[Оңтүстік Азия]]лықтар || 2,535 || 0.3%
|-
| [[Қытайлар]] || 3,925 || 0.5%
|-
| [[Негроидтық нәсіл|Қаралар]] || 7,000 || 1%
|-
| [[Филиппиндіктер]] || 1,980 || 0.3%
|-
| Латынамерикалықтары || 1,285 || 0.2%
|-
| [[Арабтар]] || 2,960 || 0.4%
|-
| [[Оңтүстік-шығыс Азия]]лықтар || 1,230 || 0.2%
|-
| [[Оңтүстік-Батыс Азия]]лықтар || 730 || 0.1%
|-
| [[Корейлер]] || 1,685 || 0.2%
|-
| [[Жапондар]] || 230 || 0%
|-
| Көрінетін азшылықтар || 305 || 0%
|-
| Бірнеше көрінетін азшылық || 675 || 0.1%
|-
| colspan="2" | '''Жалпы көрінетін азшылықтар'''|| '''24,535'''|| '''3.4%'''
|-
| rowspan="5" | [[Үндістер|Аборигендік]] топтар<br /><small>Дереккөз:<ref>[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2006/dp-pd/prof/92-594/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=PR&Code1=13&Geo2=PR&Code2=01&Data=Count&SearchText=New Brunswick&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=All&Custom=], Aboriginal Population Profile from the 2006 Census, Statistics Canada - Province/Territory</ref></small> || Алғашқы ұлт || 17,575 || 2.4%
|-
| Метистер || 10,200 || 1.4%
|-
| [[Инуиттер]] || 385 || 0.1%
|-
| Аборигендік || 750 || 0.1%
|-
| Бірнеше аборигендік сәйкестік || 470 || 0.1%
|-
| colspan="2" | '''Жалпы аборигендердің саны''' || '''29,385''' || '''4%'''
|-
| colspan="2" | '''''Жалпы халық саны''''' || '''''730,710''''' || '''''100%'''''
|}

=== Тілі ===
{{bar box
|title=Канаданың ресми тілдерінің Нью-Брансуикте қолданылуы<ref>{{cite web|url=https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2016/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&Geo1=PR&Code1=13&Geo2=PR&Code2=12&SearchText=Nova+Scotia&SearchType=Begins&SearchPR=01&B1=Language&TABID=1&type=0|title=Census Profile, 2016 Census - New Brunswick [Province] and Nova Scotia [Province] - Language|website=statcan.gc.ca|publisher=Statistics Canada|access-date=15 October 2019|date=9 August 2019}}</ref>
|titlebar=#ddd
|left1=Тіл
|right1=Пайыз
|float=right
|bars=
{{bar percent|Тек [[Ағылшын тілі|Ағылшын]]|red|57.15}}
{{bar percent|Тек [[Француз тілі|Француз]]|blue|8.58}}
{{bar percent|Ағылшын және Француз|purple|33.95}}
{{bar percent|Ағылшын да, Француз да емес|green|0.32}}
}}
{| class="wikitable" 
! Орын
! Тіл
! Саны
! Пайыз
|- 
|1.
|'''[[Ағылшын тілі|Ағылшын]]'''
|479,930
|65.58%
|-
|2.
|'''[[Француз тілі|Француз]]'''
|233,530
|31.90%
|-
|3.
|Алгонкин тілдері
|2,125
|0.29% 
|-
|
|''Микмак''
|2,115 
|0.29%
|-
|
|''Кри тілі''
|10
|0.001%
|-
|4.
|[[Қытай тілі|Қытай]]
|1,825
|0.25%
|-
|
|''Мандарин''
|405
|0.06%
|-
|
|''Кантон''
|225
|0.03%
|-
|
|''Тайвань тілі''
|5
|0.001%
|-
|5. 
|[[Корей тілі|Корей]]
|1,810
|0.25%
|-
|6.
|[[Неміс тілі|Неміс]]
|1,805
|0.25%
|-
|7.
|[[Араб тілі|Араб]]
|1,325
|0.18%
|-
|8.
|[[Испан тілі|Испан]]
|1,135
|0.16%
|-
|9.
|[[Нидерланд тілі|Нидерланд]]
|925
|0.13%
|-
|10.
|Тагаль тілі
|585
|0.08%
|-
|}

{{clear}}

== Үкімет ==
[[Сурет:New Brunswick Legislature.png|thumb|left|Нью-Брансуиктің заң шығарушы ғимараты провинциялық заң шығарушы биліктің жиналатын орны ретінде қызмет етеді.]]

{{clear}}

=== Ресми рәміздер ===
<gallery widths="200px" perrow="3">>
File:Viola cucullata.jpg|{{lang-la|Viola cucullata}} гүлі Нью-Брансуиктің ресми гүлі болып табылады.
File:Abies balsamea.jpg|{{lang-la|Abies balsamea}} ағашы Нью-Брансуиктің ресми ағашы болып табылады.
File:Poecile-atricapilla-001.jpg|{{lang-la|Poecile atricapillus}} құсы Нью-Брансуиктің ресми құсы болып табылады.
</gallery>

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{Commons category|New Brunswick}}
* [http://www.gnb.ca/ Government of New Brunswick]{{ref-en}}
* [http://tourismnewbrunswick.ca/ Official site of Tourism New Brunswick]{{ref-en}}

{{Канада провинциялары мен территориялары}}
{{Канада тақырыптарда}}

[[Санат:Нью-Брансуик]]