Оскар сыйлығы бетінің кодын көру

{{Жүлде
 | атауы                    = Оскар
 | суреті                   = [[Сурет:Premio Oscar.png]]
 | фон түсі                 = 
 | шынайы атауы             = {{lang-en|Academy Awards}}
 | мемлекет                 = {{USA}}
 | үшін мараппатталған      = кино өнеріне үлесін қосқан үшін
 | тапсырушы                = AMPAS
 | негіз                    =  1929 
 | соңғы иегері             = 2023
 | барынша ұсынылған        = 
 | сайты                    = {{URL|oscars.org}}
 | Commons                  = Academy Awards
 }}

[[Сурет:Red carpet Academy Awards 2009.jpg|thumb|300px|81-ші Оскар марапаттауларындағы қызыл кілем]]

«'''Оскар'''» ({{lang-en|Oscar}}) — АҚШ киноөнері академиясының жыл сайынғы тапсырылатын жүлдесі. Бұл [[АҚШ]]-тың ең танымал киноматографиялық марапаты. «Оскарды» тапсыру салтанаты әлемнің ондаған елдерінде тікелей эфирде көрсетіледі. Тіпті «Оскарға» кандай да бір табынушылық бар деп айтуға болады. Басқа кинофестивальдерден ерекшелігі «Оскар» әділқазылар алқасының шешімімен емес, Академия мүшелерінің жалпы дауыс беруінің нәтижесі бойынша табысталады. «Оскар» - әлемдегі ең маңызды және беделді кино сыйлығы.<ref>{{citeweb|url=http://ria.ru/culture/20090122/159867070.html|title=Премия «Оскар». Справка|publisher=РИА Новости|date=2009-01-22|lang=ru|accessdate=2013-11-23|archive-date=2013-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203002050/http://ria.ru/culture/20090122/159867070.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{citeweb|url=http://blogs.independent.co.uk/2013/01/04/the-oscars-films-possibly-in-line-for-cinemas-most-prestigious-award/|title=The Oscars: Films possibly in line for cinema’s most prestigious award|website=[[The Independent]]|author=Кьеран Тёрнер-Дэйв.|date=2013-01-04|lang=en|accessdate=2013-11-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131202222307/http://blogs.independent.co.uk/2013/01/04/the-oscars-films-possibly-in-line-for-cinemas-most-prestigious-award/|archivedate=2013-12-02|deadlink=yes}}</ref>

== «Оскар» жүлдесінің тарихы ==

«Оскар» жүлдесі алғаш рет [[1929]] жылы тапсырылды. [[1976]] жылға дейін салтанаттың тікелей көрсетілімі «NBC» арнасы арқылы жүргізілді, содан бері бұл құқық «ABC» арнасына тиесілі. Қазіргі уақыттағы соңғы, мүсіндерді тапсырудың есеп бойынша  80-салтанаты [[2008]] жылдың 24 ақпанында, жексенбіде голливудтық «Kodak Theatre»-де өткізілді. 
<br />
[[2007]] жылдың басындағы мәліметтер бойынша Америкалық Киноакадемия 16 салаға бөлінген 5830 дауыс беруге құқылы мүшелерден тұрады. Актерлық сала ең басым болып табылады(1251 дауыс беретін қатысушысы бар). Әр сала өз категориясы бойынша дауыс береді(актерлар ең жаксы актерды, ең жақсы актрисаны және т.б. таңдайды). «Ең жақсы деректі фильм», «ен жақсы шет тіліндегі фильм», «ең жақсы грим», «ең жақсы кысқаметражды фильмдер», «ең жақсы дыбыс монтажы» және «ең жақсы арнайы әсерлер» категориялары бойынша жеңімпаздарды анықтау үшін киноакадемиядан тыс арнайы топтар құрылады. <br />
Киноакадемияның барлық мүшелері тек  бір ғана категория – «ең жақсы сурет» үшін дауыс береді.

== «Оскар» жүлдесінің номинациялары ==
=== Негізгі номинациялар ===
Қазіргі уақытта «Оскар» 24 негізгі номинация бойынша тапсырылады:
* [[Үздік фильм үшін Оскар сыйлығы|Үздік фильм]] – 1928 жылдан бері
* [[Үздік актер үшін Оскар сыйлығы|Үздік актер]] – 1928 жылдан бері
* [[Үздік актриса үшін Оскар сыйлығы|Үздік актриса]] – 1928 жылдан бері
* Үздік көмекші актер – 1936 жылдан бері
* Үздік көмекші актриса – 1936 жылдан бері
* [[Үздік анимациялық толықметражды фильм үшін Оскар сыйлығы|Үздік толықметражды анимациялық фильм]] – 2001 жылдан бері
* Үздік суретші-қоюшының жұмысы – 1928 жылдан бері
* [[Үздік операторлық жұмыс үшін Оскар сыйлығы|Үздік операторлық жұмыс]] – 1928 жылдан бері
* Үздік костюмдер дизайны – 1948 жылдан бері
* [[Үздік режиссёр үшін Оскар сыйлығы|Үздік режиссура]] – 1928 жылдан бері
* Үздік толықметражды деректі фильм 
* Үздік қысқаметражды деректі фильм 
* [[Үздік монтаж үшін Оскар сыйлығы|Үздік монтаж]] – 1935 жылдан бері
* Үздік шет тіліндегі фильм – 1947 жылдан бері
* Үздік грим – 1981 жылдан бері
* Үздік музыка – 1934 жылдан бері
* [[Үздік фильм әні үшін Оскар сыйлығы|Үздік ән]] – 1934 жылдан бері
* Үздік қысқаметражды анимациялық фильм – 1931 жылдан бері
* Үздік қысқаметражды көркем фильм 
* Үздік дыбыс -1930 жылдан бері (3-ден 41-салтанатқа дейін 1930-1968 жылдар аралығында студиялар марапатталды, 1969 жылдан бастап дыбыс жазушы адамдарға берілетін болды)
* Үздік дыбыстық монтаж – 1963 жылдан бері
* [[Үздік визуалды әсерлер үшін Оскар сыйлығы|Үздік визуалдық әсер]] – 1939 жылдан бері
* Үздік сценарий-бейiмделу – 1928 жылдан бері
* Үздік бiртума сценарий – 1940 жылдан бері

=== Арнайы номинациялар ===

Негізгі номинациялармен қатар «Оскар» арнайы номинациялар бойынша да тапсырылады. Олардың иегерлері Академияның арнайы құрылған комитетімен анықталады да, негізгі салтанаттан тыс тапсырылады. Қазіргі уақытта мұндай номинациялардың саны 4:
* Киноөндірісінің дамуына қосқан продюсерлік үлесі үшін берілетін Ирвинг Тальберг атындағы жүлде,
* Гуманистік жетістіктері үшін берілетін Джин Хершолт атындағы гуманитарлық жүлде,
* Киноөнерінің дамуындағы үлесі және Академия алдындағы қызметі үшін берілетін құрметті «Оскар»,
* Ғылыми-техникалық жетістіктері және АҚШ киноуниверситеттерінің студенттерімен қойылған көркем фильмдерге берілетін «Оскар».

=== Ескірген номинациялар ===
«Оскардың» алғашқы жылдарында режиссерлер екі категория бойынша марапатталатын – драманың үздік режиссері және комедияның үздік режиссері. Сол сияқты сазгерлер жұмысы да «жеңіл» және «күрделі» болып бөлінді. 1930-1960 жылдар аралығында үздік фильм, үздік суретшінің және костюм дизайнерінің жұмысы жүлделері ақ-қара және түрлі-түсті киноға жеке-жеке тапсырылған. Сонымен қатар кейбір жылдары мынадай номинациялар болды:
<br />Режиссердің үздік комекшісі – 1933 жылдан 1937 жылға дейін
<br />Үздік хореография - 1935 жылдан 1937 жылға дейін
<br />Үздік техникалық әсерлер – 1928 жылы
<br />Үздік музыка – адаптация немесе аранжировка
<br />Үздік қысқаметражды түрлі-түсті фильм – 1936-1937 жылдар аралығы
<br />Үздік қысқаметражды  екi бобинаға түсірілген фильм – 1936 жылдан 1956 жылға дейін
<br />Үздік қысқаметражды жаңашылдық фильм – 1932 жылдан 1935 жылға дейін
<br />Үздік бiртума әдеби негiз – 1928 жылдан 1956 жылға дейін
<br />Үздік титрлар – 1928 жылы
<br />Орындаудың үздік бiрегей және көркемдiк сапасы – 1928 жылы
<br />Акедемияның жастарға арналған жүлдесі – 1934 жылдан 1960 жылға дейін

== Қазақстан атынан ұсынылған фильмдер ==
{{main|Қазақстаннан шет тіліндегі үздік фильм үшін Оскар сыйлығына үміткерлердің тізімі}}
Тек бір қазақстандық фильм («[[Моңғол (фильм)|Моңғол]]») сыйлыққа ұсынылды.<ref>{{cite web | url = https://rus.azattyq.org/a/udachi-i-neudachi-kazakhstana-na-oskare/24929012.html | title = Казахстан на «Оскаре»: хроника удач и неудач | website = Радио Азаттык | date = 2013-03-15 | accessdate = 2020-02-21 | archive-date = 2020-02-21 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200221172931/https://rus.azattyq.org/a/udachi-i-neudachi-kazakhstana-na-oskare/24929012.html | deadlink = no }}</ref> Екі фильм («[[Келін (фильм)|Келін]]» және «[[Айка (фильм)|Айка]]») тоғыз фильмнің қысқа тізіміне (Шорт-лист) енді, бірақ қорытынды номинацияға жете алмады.

== Қызықты мәліметтер ==
Биіктігі 34 см, салмағы 3.85 кг Оскарлық мүсін алтынмен қапталған британийден құйылған және қара мрамордан жасалған постаментте жатыр. Ол ленталық бобинада тұрған қылышты батырды бейнелейді. Аңыз бойынша, «Оскардың» бейнесін ойлап тапқан Седрик Гиббонс іш пыстыратын бір жиналыста оның эскизін қойын кітапшасына түсіріпті. Академияның құрамына 6000-нан аса адам кіреді.
Қызыл кілемнің ұзындығы – 150 метрдей, ені – 10м. Ол әрқайсысы 135 кг-нан тұратын бірнеше орамадан тұрады, ал оның жалпы салмағы – 5 тонна. Кинотеатрға кілем салтанатқа 4 күн қалғанда екі үлкен жүк машинасымен жеткізіледі. Кілемнің бүкіл бөліктерін біріктіріп, қиылысқан жерлерін жауып, түзетіп төсеуге 2 күн және 21 адам қажет. Салтанат басы біткен соң кілемді жинай бастайды. Оған 4 сағат кетеді.<br />
Кілемдерді жиектей орналастырылатын биіктіктері 2,5-тен 8 м-ге дейін жететін, салмақтары 550 кг болатын үлкен «Оскар» мүсіндерін әйнекталшықтарынан жасайды. Содан соң жұқа алюминий қабықшаларын жапсырады да сары бояумен бояйды. Оларды үнемдеу үшін алтынмен боямайды: арнайы сары бояу софит жарығында алтыннан да жақсы көрінеді. 
Жұлдыздар орындарынан жаңылыспауы үшін орындықтарға олардың суреті мен есімі жазылған тақташалар қойылады. Фильмде бірге түскен актерлар қатар отырғызылады, мұнымен қатар олардың жанұялық жағдайы ескеріледі: жұбайлары немесе сүйіктілері де жандарында болады.
Жұлдыздарды да қатаң тексереді. Алдымен полиция жұлдыздар келген лимузиндарды тексереді, содан соң қызыл кілемге кіре берісте шақыру қағаздарын көрсетіп, металліздеушіден өтеді. Қазіргі уақытта номинанттарға берілген дауыстарды санау үрдісін «[[Pricewaterhouse]]» аудиторлық компаниясының мамандары жүргізеді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Оскар сыйлығы}}

[[Санат:Оскар сыйлығы]]
[[Санат:АҚШ киножүлделері]]