Рапакиви гранит

Рапакиви граниті (фин. rapakivi — "шіріген немесе құлаған тас") — қышқыл құрамды тау жынысы, граниттің бір түрі.

Ол олигоклаздан (шамамен 20 %), ортоклаздан (шамамен 40 %), идиоморфты кварцтан (шамамен 30%) тұрады және кіші акцессорлық минералдардың (шамамен 2%) аз қоспаларынан тұрады: ортит, амфибол, диопсид, сфен, апатит, магнетит және т. б.Онда калишпаттың домалақ пішінді ірі порфир бөліктерін (овоидтерін) плагиоклаз-олигоклаз көмкере түзіледі; мұндай плагиоклазды көмкермесіз түрін питерлит деп атайды. Рапакиви гранит жаратылысы магмалық та, метасоматоздық та болуы мүмкін. Рапакиви гранит атына сай мору қыртысында оңай бұзылады.

Бұл граниттің үлкен түйіршіктілігі граниттердің ішінде айқын ерекшеленеді. Оның беріктігі мен ұзақтығы жағынан ұсақ түйіршікті гранит үлгілерімен салыстырғанда әлдеқайда төмен.

Оны қоңыр-қызғылт түрлі реңктермен бояуға болады, кейде ол қызғылт, жасыл болады.

Рапакиви граниті Швеция мен Финляндияда кең таралған, Карелия мен Ленинград облысында (выборгиттер — Выборг ауданында, питерлит — Виролахти, Питерлакс, Вилкил ауылдарының маңында), Украинада (Черкассы облысының қалашығы ауылы) кездеседі.

Выборгиттегі овоидтер қызыл және қызғылт реңктермен боялған және көбінесе плагиоклаз минералының жасыл-сұр жиектерімен қоршалған. Выборг монолиттері Казан соборы үшін барон Николайдың үйінде, Саанлахти карьерінде, Монрепоның батыс бөлігінде, Твердиш аралында, қазіргі Выборг шегінде кесілді. Артель Суханова көп тонналы блоктардан Казан соборына арналған 56 бағанды шығарды. Биржаның негізі выборгиттің екі түрінен жасалған – қызғылт және сұр. Осы граниттен жасалған монолитте "мыс шабандоз"орнатылған.

Питерлитте - плагиоклаз шеңберлері жоқ овоидтер (немесе овоидтер мүлдем жоқ). Салмағы 600 тонна болатын әлемдегі ең үлкен гранит монолиті Сарай алаңында Александр бағанасын жасау үшін Питерлак карьеріндегі Сухановтың әдісімен кесілген.