Сарғаю, таң сарғаю

Сарғаю, таң сарғаю. Бұл тіркес түсіндірме сөздікке ілінбеген. Бірақ орфографиялық сөздікте бар. Сырт көзге тіркес құрамындағы «сары» сөзінің төркінін іздестірудің қажеті жоқ сияқты. Алайда, ол қазіргі түсінігіміздегі заттың түсін білдіретін мағынада қолданылып тұрмағанын ескерткен лазым. «Таң сарғаю» — «таң ату» мағынасына жуық екені рас. Бірақ бізге тіркес құрамындағы «сарының» ертеректе нендей мағынада қолданылғанын білу қажет. Іздестіре келгенде мынаны байқаймыз. Түркі тілдері ішінде якуттарда «сараа» немесе «сырдаа» тұлғалы сөздер біздің түсінігіміздегі «жарық болу», «жарқырау» мағыналарында қолданйлады. Дәл осындай мағынаны қалмақ тілінде «сару болх» немесе «сарул» сөздері бере алады. Біздің шамалауымызша, ерте кезде қазақ тілінде де осындай мағына берген «сары» түбірлес сөз болып, кейін жеке қолданудан қалып, тек «таң» сөзімен тіркесте сақталған. Бұл жорамалымыз бойынша, «таң сарғаюдың» қазіргі түсінігі —«таң жарық болу», «таң жарқырау».