Стахановшылар қозғалысы

Стахановшылар қозғалысы туралы қарар

Стахановшылар қозғалысы — КСРО халық шаруашылығын өркендетуде социалистік өндіріс жаңашылдарының, озат жұмысшылардың, колхозшылардың, инженер-техник қызметкерлердің жаңа техниканы игеру негізінде еңбек өнімділігін арттыру жолындағы бұқаралық қозғалысы; социалистік жарыс тарихындағы ең жарқын кезеңдердің бірі.

Шығу тарихы

Стахановшылар қозғалысы КСРО халық шаруашылығын өркендетудің 2-бесжылдық жоспарын мерзімінен бұрын орындау жолындағы күрестің барысында 1935 жылы туған, еңбек екпінділерінің жұмыс қарқынын үздіксіз үдетуінен шыққан. Бастаманың "стахановшылар қозғалысы" деп аталуы Украина жерінде Донбастағы "Центральная - Ирмино" шахтасының забойшысы А.Г.Стахановтың есіміне байланысты. Ол 1935 жылы тамыздың 30-нан 31-не қараған түні (5 сағ. 45 мин) бір сменада норма бойынша 7 т орнына 102 т көмір өндірді, сөйтіп бұл салада дүниежүзілік рекорд жасайды. Стахановтың үлгісі бүкіл Совет Одағында кеңінен қолдау тапты. "Правда" газеті 1935 жылдың 11 қыркүйегінде "Доңбастағы маңызды бастама" (А. Г. Стахановтың еңбектегі ерлігі туралы) деген бас мақаласын жариялады. 1935 ж. 18-19 қыркүйекте Қарағанды басейнінің барлық шахталарының участікке бригадалары мен ұжымдарының А. Стаханов еңбек әдісін игеру жөнінде жиналыстары өтті.

Советтік Қазақстандағы стахановшылар қозғалысының бастаушылары

• Көмір өнеркәсібінде - Т.Күзембаев, М.Рақышев, И.Боженок, Т.Федоренко
• Түсті металлургияда - Ықыласов Біләл, В.Братухин, А.Мұрынбаев, П.Косырев, И.Тұрышев
• Мұнай өнеркәсібінде - С.Зорбаев, С.Жанбатыров
• Темір жол транспортында - Л.Березняк, Т.Сәтбаев
• Ауыл шаруашылығында - Оңғарбаева C., И.С.Логвиненко, Н.Досжанов, К.В.Пазюк, С.Өтепбергенов, П.Клименко

Стахановшылар қозғалысының даму жолдары

• 1935 жылы 14-17 қарашада Кремльде стахановшылардың Бүкілодақтық 1-кеңесі болып, онда стахановшылар қозғалысының социалистік қозғалыста аса көрнекті роль атқаратыны атап көрсетілді.
• 1935 жылы желтоқсанда БК(б)П ОК пленумы стахановшылар қозғалысына байланысты өнеркәсіп пен транспортты өркендету мәселелерін арнайы талқылады.
• Қазақстан өлкелік партия комитетінің 1936 жылғы қаңтарда болған пленумы республика өнеркәсібінің аса маңызды салаларында және ірі-ірі кәсіпорындарда стахановшылар қозғалысын дамыту жолдарын белгіледі. Техникалық нормаларды қайта қарау жөнінде салалық конференциялар өтіп, онда жаңа нормалар ескі нормалардан 35 - 45% артық болып белгіленді. 1936 жылы бұл нормалар Қарағанды шахталарында енгізілді.

Стахановшылар қозғалысының жетілдіру жолдары

• Жұмысшылар мен инженер-техник қызметкерлерді өндірістік оқудан өткізу әдістері мен түрлері жетілдірілді.
• Социалистік еңбек шеберлерінің стахановтық мектептері мен курстары ашылды.
• Жұмысшыларды жаппай техникалық минимумнан өткізу қолға алынды.
• Еңбектің неғұрлым озық әдістерін өрбіту мақсатында кәсіпорындарда стахановтық бескүндіктер, онкүндіктер, айлықтар өткізілді.
• Стахановшылар бригадалары, учаскелері, цехтары құрылды.

Стахановшылар қозғалысы Ұлы Отан соғысы жылдары

Совет Одағының Ұлы Отан соғысы жылдарында (1941-1945) өндіріс жаңашылдарының творчестволық инициативасы жаңа қырынан көрінді. Жаңа әдістер пайда болды.

• Бір адам көп станокта жұмыс істеуі;
• Бірнеше кәсіпті қатар атқару;
• Өндіріс пен құрылыстың шапшандатылған технологиясы.
• "Екіжүзшілер" (сменасына екі және одан да көп норма орындаушылар) қозғалысы.
• "Мыңшылар" (норманы 1000 орындаушылар) қозғалысы.