Тел Бұқпанұлы Жаманмұрынов

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Тел Бұқпанұлы Жаманмұрынов (1888 жыл, Торғай облысы, Ырғыз уезі (Ақтөбе облысы) - 1938 жыл, ақпан) - Алаш қайраткері, ауылшаруашылығы ісін дамытуды мемлекеттік дәрежеде ұйымдастырушы.

Кіші жүздің Шөмекей руы Көнек бұтағынан шыққан [1]

Шежіре: Тел-Жаманмұрын-Солтай(Сұлтанай)-Маңғытай-Қошқар-Байкөнек-Азнабай(Көпсек)-Қыдырымбет-Көнек-Шомекей[[1]

  • 1907-1912 жылдары Орынбордағы реалдық училищеде оқыған.
  • 1913-1917 жылдары Петровско-Разумовский атындағы Мәскеу ауылшаруашылығы академиясында оқып жүріп ұлт-азаттық қозғалыстарға қатысқан.
  • 1916 жылы I дүниежүзілік соғысқа алынған қазақ сарбаздарына көмек көрсетуші арнайы топқа (Минск, Батыс майданындағы «Земсоюз») кірді.
  • 1917 жылы Орынборда құрылған «Еркін дала» ұйымының басшылығында болды.
  • Осы жылы 1-сәуірде өткен Торғай облысы қазақтарының сиезіне «ұлтшыл студент» деген мәртебемен қатысады.
  • Алаштың 1917 жылдың 21-26 шілдесінде Орынбор қаласында өткен бірінші жалпықазақ сиезіне Торғай облысынан қатысып, онда Бүкілресейлік құрылтайға депутат болып ұсынылған.
  • 1917 жылы 20-25 тамызда Ақтөбеде өткен Торғай облысы қазақтарының екінші сиезін ұйымдастыру шараларына қатысып, жиында хатшы қызметін атқарды.
  • 1917-1918 жылдары бірыңғай Түркістан автономиясына қосылуды жақтаушылардың қатарында болады. Осы уақытта Ырғыз уездік жер комитетінің төрағасы, алғаш атқару комитетінің төрағасы, кейін төрағаның орынбасары қызметін атқарды.
  • 1919-1921 жылдары уездік жер бөлімінің меңгерушісі, жұмысшы-шаруа инспекңиясының және статистикалық бюроның басшысы.
  • 1921 жылдың шілде-тамыз аралығында Қазақ автономиялық республикасы Егін шаруашылығы халық комиссарының орынбасары
  • 1929 жылға дейін Егін шаруашылығы халық комиссариаты жабдықтау, мал шаруашылығы, егін шаруашылығы басқармаларының бастығы.
  • 1927 жылы Түркістан-Сібір теміржолын жобалау және жабдықтау шараларына да қатысты.
  • 1929-1930 жылдары Қазақ автономиялық республикасы Статистикалық басқармасы бастығының орынбасары.
  • 1930 жылы Алашқа қатысы болғаны үшін «қылмыстық жауапкершілікке» тартылды.
  • 1932-1933 жылдары Шымкенттегі Түйе шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының директоры, ауылшаруашылық тобының меңгерушісі, мал шаруашылығы секторының басшысы.
  • 1933-1934 жылдары республикалық Мемлекеттік жоспарлау комиссиясы төралқасының мүшесі.
  • 1934 жылы Ақтөбе облыстық жоспарлау комиссиясының төрағасы.
  • 1935 жылы Мемлекеттік жоспарлау комиссиясы мал өсіру секторының меңгерушісі.
  • НКВД шешімімен 1937 жылы мамырда тұтқындалып, 1938 жылы ақпанда атылған.[2]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. a b Шөмен ата шежіресі Кіші жүз Шөмекейлер шежіресі: тарихи шежіре кітап / Каракожаев М. – Алматы, DS Yanus, 2015. - 448 бет.
  2. «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7