Токқағар

Токқағар. Ол электр желісін, басқа электрмен қоректену көздерін қысқаша тұйықталу салдарынан болатын токтың кенет шамадан тыс артып кетуінен қорғауға арналады. Мұндай кернеу есептегішті, сымдардың изоляциясын бүлдіруі, тіпті өрт тудыруы мүмкін. Тұрмыста балқымалы токқағарлар жиірек қолданылады. Мұндай токқағарлардан ток белгілі бір шамаға арналған тез балқитын сым (әдетте, қорғасын) арқылы өтеді. Ток шамадан артып кеткенде әлгі сым балқиды да, сол учаске ні немесе бүлінген приборды ажыратыл тастайды.

Балқымалы токқағарлар қораптан (патроннан) және оған кигізілетін 6,10 ампер және одан да көп (тығын қорабында көрсетілетін) ток күшіне арналған балқымасы бар фарфор тығыннан тұрады. Тығын жайып кеткенде, алдымен желідегі бүлінген жерді немесе артық токты реттеп жөндел, содан кейін дәл сондай токқа арналған басқа тығынмен алмастыру керек. Тығын орнына сым қиындысын, түйреуішті немесе басқа затты салуға, бүлінген тығын цоколіне мыс сымды орауға болмайды. Қолдан жасалған токқағар арқылы өткен ток көрсетілген мөлшерден артып кетсе, өткізетін сым изоляциясы күйіп, өрт тудыруы ықтимал.

Тоқтық қуаты көп болған кезде іске қосыла-тын релесі бар, бірнеше рет пайдалануға болатын автоматты токқағарды қолдану бал-қымалы токқағарларға қарағанда әлдеқайда тиімді болып есептеледі. Токқағарға балқыма орнына реле қолданылады. Қысқаша тұйықталу кезінде электр желісінде токқағар арқылы өтетін ток кенет артқанда реле іске қосылып контактілерді ажыратады, сөйтіп, электр желісін бөліп тастайды. Қалқанға орнатылатын токқағардың бұрандалы цоколі болады, ол кнопканы басу арқылы қосылып, ажыратылады.

Токқағарды бұрал орналаетырған соң, іске қосу кнопкасынүбіне дейін басу керек. Қайталан іске қосқан кезде, автоматты түрде ажыратылып кетсе, онда мұның себебін анықтап, жөндеу қажет. Реле автоматты түрде ажырағаннан кейін 1,5 минут өткен соң ғана оны қайта қосуға болады. Токқағарды ажырату үшін оның қызыл түсті кнопкасын басады.

Кейде балқымалы токқағарлар жабық контак-тілер арасына, штепсельді розеткйларда да орнатылады. Бұларды алмастыру үшін пәтерлік бөлу қалқанындағы қажетті патрон тығы-нын алдын-ала шығарыл алу керек. Радиоқабылдағыш, магнитофон, телевизор, электрофон, басқа электрлік приборларда шыны түтікше ішіне бекітілген жіңішке сым түріндегі балқымалы токқағар (Бозе сақтандыр-ғышы) пайдаланылады. Мұндай токқағарды алмастыру кезінде токтың оның металл қақ-пақшасындағы приборды пайдалану жөніндегі нұсқауында көрсетілген (0,5 А, 1А, 2А т. т.) шамамен сәйкес келуін қадағалау керек.