Төрттік геологиясы

Тау жынысы.

Төрттік геологиясы – геологияның төрттік (антропогендік) жүйе мен оған қатысты Жер тарихының кезеңін зерттейтін бөлімі. Төрттік жүйе Жер дамуында тарихи тұрғыдан алып қарағанда ұзаққа созылғанымен, жер бетінің келбеті, климат пен ландшафт бірнеше рет айтарлықтай өзгерістерге ұшырады.

Ландшафт.

Мысалы, жаралуы күрделі, генетикалық жағынан әр түрлі және құрамы өзгергіш түзілімдер пайда болды. Бұл кезеңді зерттеу геологиялық, географиялық, тарихи және биологиялық ғылымдардың әр түрлі салалары (геофизика, геохимия, радиология, петрография, минералогия, палеоботаника, палеозоология, грунттану, т.б.) бойынша алынған деректерге негізделеді. Геологиялық әдістер мен деректер базасында тау жыныстарының жаралу тарихы, қабатталу реті мен құрамы, оларда кездесетін органикалық қалдықтар зерттеледі.

---

Палеогеографиялық зерттеу тау жыныстары жиналған ортаның физикалық-географиялық жағдайын, жекеленген замандарда құрлық пен теңіздің бөлінуін, ойпаңдар мен таулардың орналасуын, климаттың өзгеруін түсінуге көмектеседі. Биогеография флора мен фаунаның тарихи даму мәселелерін, олардың эволюциясы мен физикалық-географиялық жағдайларға байланысты өзгеруін анықтауға мүмкіндік береді. Гляциология мен геокриология (тоңға айналған топырақтар мен грунттар туралы ғылым) жер беті және жер асты мұздарының жаралуын, жатыс пішіндерін, таралуын, тоңның эволюциясы мен дамуын зерттейді. Төрттік геологиясы зерттеулерінің экономикалық мәні зор. Себебі, өнеркәсіптік және азаматтық құрылыстар, әр түрлі жолдар, гидротехникалық құрылыстар, т.б. төрттік түзілімдерден тұратын субстратта жүргізіледі. Төрттік геологиясын зерттеу деректері, сондай-ақ пайдалы қазбаларды тиімді игеруге де көмектеседі. Қазақстанның төрттік түзілімдерін, қазба фаунасы мен флорасын, т.б. зерттеуде Х.А.Алпысбаев, Б.Ж.Әубекеров, Ә.Б.Байбатша, Ж.Қ.Таймағамбетов, Б.А.Борисов А.Г.Медоев, Т.Н.Жұрқашев, Б.С.Қожамқұлов, Г.Ц.Медоев, Е.Д.Тапалов, т.б. ғалымдар үлкен үлес қосты.