Қазақстандағы өзін-өзі өлтіру
Қазақстандағы өзін-өзі өлтіру елдегі табиғи емес өлімнің жалпы себебі және ұзақ мерзімдегі әлеуметтік мәселе болып табылады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының 2011 жылғы есебіне сәйкес, бүкіл әлемдегі өзіне-өзі қол жұмсау нәтижесінде өлім туралы жыл сайын хабарланатын барлық адамдардың ішінен 3,23%-ы[1]. Жасөспірімдер мен жас адамдардың өзіне-өзі қол жұмсауы - Қазақстанның үлкен[2]. Өзін-өзі өлтіру Қазақстандағы барлық өлімдердің 12,2%-ын құрайды.
Статистикасы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Елде 15-19 жас аралығындағы қыздар арасында өзіне-өзі қол жұмсаудың ең көп саны тіркелген, ал ұлдар арасында - Қазақстан Ресейден кейінгі екінші орында. ЮНИСЕФ-тің 2009 жылғы есебіне сәйкес 1999 жылдан 2008 жылға дейінгі кезеңде ел жастары арасындағы өзіне-өзі қол жұмсау саны 23%-ға өскен[2].
ҚР Білім және ғылым министрлігі Балаларды қорғау комитетінің басшысы Раиса Петровна Шердің айтуынша, жас адамдар арасында осындай жоғары деңгейде өзіне-өзі қол жұмсаудың бірнеше факторлары бар. Олар:
- Мектептегі жәбірлеу
- Құндылықтардың болмауы немесе жоғалуы
- Әлеуметтік мінез-құлық стандарттарының төмендеуі
- Жатсыну
| Қазақстан бойынша жас топтары бойынша өзіне-өзі қол жұмсаудың cаны, 2008 және 2015 жылдар салыстырмасы | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Жасы (жылдар) | 5-14 | 15-24 | 25-34 | 35-54 | 55-74 | 75+ | Барлығы |
| 2008 | 85 | 896 | 1012 | 1395 | 476 | 133 | 4009 |
| 2015 | 43 | 439 | 711 | 1137 | 428 | 114 | 2872 |
| Өзгеріс | -49.4% | -51.0% | -29.7% | -18.5% | -10.1% | -14.3% | -28.4% |
| Қазақстан бойынша жас топтары мен жынысы бойынша бөлінген өзіне-өзі қол жұмсау саны, 2008 жыл | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Жасы (жылдар) | 5–14 | 15–24 | 25–34 | 35–44 | 45–54 | 55–64 | 65–74 | 75+ | Барлығы |
| Ерлер | 66 | 657 | 860 | 656 | 522 | 240 | 143 | 86 | 3241 |
| Әйелдер | 19 | 239 | 152 | 120 | 97 | 52 | 41 | 47 | 768 |
| Барлығы | 85 | 896 | 1012 | 776 | 619 | 292 | 184 | 133 | 4009 |
Жастар арасындағы өзін-өзі өлтіру
[өңдеу | қайнарын өңдеу]ЮНИСЕФ пен Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, Қазақстанда әлем бойынша 15-19 жас аралығындағы адамдар арасындағы өзіне-өзі қол жұмсаудың ең жоғарғы деңгейлердің бірі тіркелген[5]. Қазақстан жасөспірім ұлдар арасында өзіне-өзі қол жұмсау саны бойынша әлемде 2-ші орынды және жасөспірім қыздар арасында өзіне-өзі қол жұмсау саны бойынша 1-ші орынды иеленеді.
ЮНИСЕФ-тің 1700 жасөспірімнің қатысуымен бес қазақстандық қалада жүргізілген зерттеулеріне сәйкес, әлеуметтік, отбасылық мәселелері мен қолдаудың болмауы жасөспірімдер арасындағы өзін-өзі өлтіруінің негізгі себептерінің бірі болып табылады. Зерттеу нәтижелеріне сәйкес, қазақстандық ата-аналар өз балаларымен күніне 20 минут бос уақытын ғана өткізген[6].
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Suicide rate. Тексерілді, 16 қараша 2012.
- ↑ a b Kazakhstan: Concerns Over Adolescent Suicides. UNHCR. Тексерілді, 16 қараша 2012.
- ↑ Kazakhstan Suicides by age group 2015.
- ↑ a b Suicide rates (per 100,000), by gender, Kazakhstan, 1981-2008.. World Health Organization. Тексерілді, 16 қараша 2012.
- ↑ Kazakhstan and Turkey show highest suicide rates among 15-19 y.o. youth (ағыл.) (28 September 2014).
- ↑ Alarming proportions of child and youth suicide in Kazakhstan (ағыл.) (28 September 2014).