Прометий
| |||||
| Атом қасиеті | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Атауы, символ, нөмірі |
Прометий, 61 | ||||
| Топ типі | |||||
| Топ, период, блок |
ІІІ, 6, f | ||||
| Атомдық масса (молярлық масса) | |||||
| Электрондық конфигурация |
[Xe] 4f5 6s2 | ||||
| Қабықшалар бойынша электрондар |
2, 8, 18, 23, 8, 2 | ||||
| Атом радиусы |
183 пм | ||||
| Химиялық қасиеттері | |||||
| Ковалентті радиус |
199 пм | ||||
| Электртерістілігі |
1,1 (Полинг шкаласы) | ||||
| Иондалу энергиясы | |||||
| Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||
| Термодинамикалық фаза | |||||
| Тығыздық (қ.ж.) |
7,26 г/см³ | ||||
| Балқу температурасы |
1441 K | ||||
| Қайнау температурасы |
~3273 K | ||||
| Жай заттың кристаллдық торы | |||||
| c/a қатынас |
3,19 | ||||
| Басқа да қасиеттері | |||||
| Жылуөткізгіштік |
(300 K) 17,9 Вт/(м·К) | ||||
| CAS нөмірі |
7440-12-2 | ||||
Прометий (лат. Promethium; Pm) — Менделеевтің периодты системасының ІІІ тобындағы радиоактивті химиялық элемент; рет нөмірі 61, лантанидтер қатарына жатады. Қысқа уақыт сақталатын радитоактивті элемент болғаннан кейін табиғатта өте сирек кездеседі. Ең ұзақ сақталатын изотопының 145Pm жартылай ыдырау мерзімі Т1/2 = 18 ж.
1945 ж. американ ғылымдары Джакоб Маринский, Лоуренс Гледенин және Чарльз Кориелл уран бөлінуі кезінде пайда болған өнімнен 147Pm изотопын (жартылай ыдырау мерзімі Т1/2 = 2,7 ж. ) алған. Атауын грек мифологияның кейіпкері - адамдарды қорғайтын және отты Зевстен алып кетіп адамдарға берген каһарманы - Прометейдің атынан алған.
Металл Прометийдің тығыздығы 7,26 г/сm², балқу температурасы t = 1080°С. Қосылыстарында +3 валентті.
Прометийдің таза күйінде тотығы Pm2О3, хлориді Pm2, нитраты Pm(NO3)3, сондай-ақ оксалаты Pm2(С2O4)3*10Н2O алынған 147Pm изотопы ұзақ уақыт ыдырамай сақталатын радиоактивті улы зат, бұл атом бомбасы жарылғанда түзеледі.
Алынуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Металл прометий PmF3-тен металлотермия арқылы алынады. 147Pm ядролық реакторларда түзілген әртүрлі элементтердің радиоактивті изотоптарының қоспасынан бөлінеді.
-
Jacob A. Marinsky -
Lawrence E. Glendenin -
Charles D. Coryell
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | |||||||||||||||||||||||||
| 1 | H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2 | Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3 | Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4 | K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||
| 5 | Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||||||||||||
| 6 | Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||
| 7 | Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | ||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||