Чарлз Хард Таунс
| Чарлз Хард Таунс | |
| ағылш. Charles Hard Townes | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны |
Bell Labs |
| Альма-матер |
Фурман университеті |
| Ғылыми жетекші | |
| Несімен белгілі |
кванттық электрониканың негізін салушылардың бірі |
| Марапаттары |
|
Чарльз Хард Таунс (ағылш. Charles Hard Townes; 28 шілде 1915, Гринвилл, Оңтүстік Каролина — 27 қаңтар 2015, Окленд, Калифорния) — американдық физик, физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты (1964).
АҚШ Ұлттық ғылым академиясының мүшесі (1956), Лондон корольдік қоғамының шетелдік мүшесі (1976), Ресей ғылым академиясының (1994) .
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гринвиллде дүниеге келген, сонда оқыған, 1935 жылы Фурман университетін , 1939 жылы Калифорния технологиялық институтын бітірген. 1939 — 1948 жылдары Белл телефон компаниясында, 1948 — 1961 жылдары — Колумбия университетінде (1950 жылдан профессор ретінде) жұмыс істеді. 1961 жылдан 1966 жылға дейін Таунс Массачусетс технологиялық институтының профессоры және президенті болды, ал 1967 жылдан бастап Калифорния университетінің (Беркли) физика кафедрасының меңгерушісі болды. 1967 жылы американдық физикалық қоғамының президенті болып сайланды.
Баптист христиан[1].
Ғылыми қызмет[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Таунстың негізгі жұмыстары радиоспектроскопияға, кванттық электроникаға және оның қолданылуына, сызықты емес оптикаға, радиоастрономияға арналған. Прохоров пен Н. Г. Басовтан тәуелсіз ол электромагниттік толқындарды генерациялау мен күшейтудің жаңа принципі идеясын алға тартты және оның негізінде әріптестерімен бірге бірінші кванттық генераторды, аммиак мазерін жасады (1954). 1958 жылы олар А. Шавловпен бірге оптикалық кванттық генераторды (лазер) жасау мүмкіндігін негіздеді және патенттеді. 1964 жылы «лазер-мазер принципі негізінде эмитенттер мен күшейткіштерді жасауға әкелген кванттық электроника саласындағы іргелі жұмыстары үшін» Таунс, Н. Г. Басов және А. М. Прохоров физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты атанды.
Жасалған лазерлерді Таунс салыстырмалылық теориясының әсерін жоғары дәлдікпен тексеруге, биология және медицина саласындағы зерттеулер үшін пайдаланды. Таунс сызықты емес оптика саласында ынталандырылған Мандельстам-Бриллуан шашырауын ашты, жарық сәулесінің критикалық күші тұжырымдамасын және өзін-өзі фокустау құбылысын енгізді (1964),[2] толқын өткізгіш технологияда қолдануға болады және эксперименталды түрде жарық автоколлимациясының әсерін байқады (1966).
Таунс астрофизикаға кванттық электроника мен сызықты емес оптика әдістерін қолданды және басқалармен бірге 1969 жылы ғарыштағы мазер эффектісін ашты (толқын ұзындығы 1,35 см ғарыштық су молекулаларының сәулеленуі).
2014 жылдың сәуірінде журналист Энни Джейкобсенге берген сұхбатында Таунс лазерді ойлап табуға шабыттандырғанын, ол А. Н. Толстой «Инженер Гариннің гиперболоиды» (ағылшынша аудармасында — «The Garin Death Ray» (Гариннің өлім сәулесі) — 1936 жылы шықты).
Таунстың әпкесі Аурелия 1951 жылы әріптесі Артур Шавловқа үйленді.
Марапаттары[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- 1955 — Гуггенхайм стипендиясы[3]
- 1958 — Комсток сыйлығы
- 1959 — Рихтмайер мемориалдық сыйлығы
- 1959 — Моррис Либман сыйлығы
- 1959, 1962 — Стюарт Баллантайн медалі
- 1961 — Румфорд сыйлығы
- 1961 — Джон Карти сыйлығы
- 1963 — Юнг медалі
- 1963 — Джон Скотт медалі
- 1964 — Физика бойынша Нобель сыйлығы
- 1967 — IEEE Құрмет медалі
- 1970 — Вильгельм Экснер медалі
- 1971 — Карл Янский лекциясы
- 1979 — Нильс Бор халықаралық алтын медалі
- 1982 — АҚШ Ұлттық ғылым медалі
- 1996 — Фредерик Айвс медалі
- 1998 — Генри Норрис Рассел сыйлығы
- 2000 — М. В. Ломоносов Үлкен алтын медалі
- 2000 — NAE негізін қалаушылар сыйлығы
- 2002 — Карл Шварцшильд медалі
- 2005 — Темплтон сыйлығы
- 2006 — Вэнивар Буш сыйлығы
- 2010 — SPIE алтын медалі
- 2012 — «Алтын қаз» сыйлығы
Оның құрметіне Таунс сыйлығы 1980 жылы тағайындалды.
Сондай-ақ, қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Interview with Charles H Townes, UK: The Guardian (5 мамыр 2005). Тексерілді 26 шілденің 2011.
- ↑ Самофокусировка была впервые предсказана советским ученым Г. А. Аскарьяном (1961), строгая теория построена В. И. Талановым (1964), впервые экспериментально наблюдалась Н. Ф. Пилипецким и А. Р. Рустамовым в 1965 году.
- ↑ Charles H. Townes (ағыл.). John Simon Guggenheim Foundation. gf.org. Басты дереккөзінен мұрағатталған 17 сәуір 2019.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 17 сәуір 2019.
Әдебиет[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Храмов Ю. А. Таунс Чарльз Хард (Townes Charles Hard) // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Бас. 2-ші, өңд. және тол. — М. : Наука, 1983. — Б. 259. — 400 б. — 200 000 дана.
Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.))
| ||||||||||
- Алфавит бойынша тұлғалар
- Алфавит бойынша ғалымдар
- 28 шілдеде туғандар
- 1915 жылы туғандар
- Гринвиллде (Оңтүстік Каролина) туғандар
- 27 қаңтарда қайтыс болғандар
- 2015 жылы қайтыс болғандар
- Окленд (Калифорния) қайтыс болғандар
- Алфавит бойынша Нобель сыйлығының иегерлері
- Физикадан Нобель сыйлығының иегерлері
- Массачусетс технологиялық институты оқытушылары
- Папа ғылым академиясының мүшелері
- Ресей ғылым академиясының шетелдік мүшелері
- Үндістан Ұлттық ғылым академиясының шетелдік мүшелері
- Лондон корольдік қоғамының шетелдік мүшелері
- АҚШ Ұлттық ғылым академиясының мүшелері мен корреспондент мүшелері
- АҚШ Ұлттық ғылым медалімен марапатталғандар
- Нобель сыйлығының иегерлері (АҚШ)
- АҚШ физиктері