Ісікке қарсы дәрілік заттар

Ісікке қарсы дәрілік заттар – қатерлі ісікті емдеуге қолданылатын синтездік не табиғи дәрілік заттар тобы. Қазіргі кезде 60-тан астам І. қ. д. з. бар. Оларды: алкилді қоспалар, антиметаболиттер, ісікке қарсы антибиотиктер және өсімдіктерден алынған дәрілер деп бөледі. Алкилді қоспалар ісік клеткаларындағы белоктарда және нуклеин қышқылдарында хим. реакция жүргізіп, олардың тіршілігін бұзады. Соның нәтижесінде ядроның бөлінуі тоқтайды. Мұндай дәрілер қатарына кармустин, ломустин, семустин, нитрометиомочевина, стрептозоцин, тио-тэф, бензотэф жатады. Антиметаболиттерге жататын 5-фторурацил, метотрексат, 6-меркаптопуриннің хим. құрылысы клеткадағы алмасу процесін жүргізетін күрделі заттарға өте ұқсас, сондықтан олар клеткадағы нуклеин қышқылымен оңай қосылады. Антиметаболиттер онкологияда асқазан-ішек жолдарындағы, аналық бездегі, өкпе және өңештегі ісіктерге және қан рагына қарсы қолданылады. Ісікке қарсы антибиотиктер ісік клеткаларындағы нуклеин қышқылының тіршілігін бұзады. Мұндай дәрілерге адриамицин, блеомицин, блеомицетин жатады. Өсімдіктерден алынған дәрілер кейінгі кезде өкпе қатерлі ісігіне қарсы жиі қолданылады. Бұларға: винкристин, винбластин, тенипозид, этопозид жатады. Бұл дәрілік заттардан басқа ферменттер мен гормондардан дайындалатын препараттар да кеңінен қолданылады. Бұл дәрілік заттардың әсері ісіктің көлеміне байланысты. Ісік неғұрлым кішкентай болса, дәрінің шипалық қасиеті соғұрлым жоғарылайды. І. қ. д. з. ісік клеткаларының көбеюін тоқтатады. Бірақ бұл дәрілер кейде сау клеткалардың көбеюіне де, әсіресе қан түйіршіктерін түзетін органдарға, ішектің, терінің эпителий клеткаларына әсер етеді. Мұнымен қатар олар жүректі айнытып, құстыруы, науқастың тәбетін кемітуі, іш өткізуі, қан құрамын өзгертуі мүмкін. І. қ. д. з-ды қолданғанда дәрінің белгілі мөлшерін бергеннен кейін біраз уақытқа үзіліс жасап, кейін тағы қайталайды. Қазіргі кезде бір немесе бірнеше дәріні бірінен соң бірін қолданатын полихимиотерапия әдісі де жақсы дамып келеді. Ісік ауруларына қарсы дәрілік заттармен бірге әр түрлі басқа емдеу тәсілдері де қолданылады; қ. Сәулемен емдеу.

Пайдаланылған cілтемелер

Ә. Есенқұлов