Абайтану бағдарламасы

Абайтану бағдарламасы - ұлы ақын мұрасы туралы ізденістер мен зерттеулердің бір ізге түсіп жүйеленген жоспары. Республиканың жоғары оқу орындарында ақынның мұрасын зерттеп, тереңірек танысатын Абайтану арнайы курсы мен Абайтану сабақтары 1942-43 оқу жылынан тұрақты түрде өтіле бастады. 1951 ж. республиканың саяси-әлеуметтік өмірінде тұрпайы социологиялық танымның қысымы күшейе тусті. Соның бір көрінісі - М. Әуезовтің Абайдың шәкірті Көкбайдың «Сабалақ» дастаны туралы айтқан тұжырымдарына байланысты ұлы жазушының ғылыми-шығармашылық туындыларына жатырқай қарау сарындары белгі беріп жатты. Сол себепті және абайтану саласында болып өткен пікір таласынан кейін, Әуезовтен абайтанудан оқылатын арнайы курсының бағдарламасын жасау талап етілді. Бағдарламаның алғашқы нұсқасын Әуезов «Абайды тану» атты арнаулы курстың С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетінің әдебиет факультетіне лайықталған бағдарламасы (8 ақпан, 1951 ж.)» деген атпен жазып шықты. Нұсқада Абайдың ақын шәкірттері жайындағы танымы толығырақ, нақтырақ қамтылған еді. Алайда, Абайтану бағдарламасы әдебиет саласында орын алған бұрмалаушылықтардың қысымымен сынға алынып, 1951 ж. қараша айында еріксіз қайта жазылды. Бұл нұсқадан Абайдың ақындық мектебі және ақын шәкірттері туралы деректер алынып тасталды. Абайдың әдеби мұрасы туралы жазылған монографиясының («Абай Құнанбаев. Мақалалар мен зерттеулер». А., 1967) қолжазбасынан да «Абайдың әдеби мектебі» деген тарауы қысқартылды. Әуезов жасаған абайтанудың арнайы курсының бағдарламасы түңғыш рет «Абайтанудан жарияланбаған материалдар» (А., 1988) кітабында жарық көрді.