Адам денесінің пропорциясы
Адам денесінің пропорциясы - антропология мен медицинада дене мүшелерін (бой, тұлға, нық, қол, аяқ т.б.) бір-бірімен салыстыру, олардың ара қатынасын, өзара сәйкестігін анықтау.
Адам денесінің пропорциясын аықтауда көп қолданылатын әдістің бірі иықтың кеңдігі мен қол-аяқтың ұзадығын дененің тұрқымен салыстыру. Осы әдіспен алынған көрсеткіштерге қарай жалпы адам денесіні құрылысы 3 түрге бөлінеді:
- брахиморфт - тұлғасы кең, қол-аяғы қысқа
- долихоморфт - тұлғасы қушық, қол-аяғы сидаң
- мезоморфт - жоғарғы екеуіні аралығындағы адамдар.
Жасына, жынысына қарай Адам денесінің пропорциясында өзгешеліетер болады. Еркектерге қарағанда әйелдердің бөксе (жамбас) сүйектері қомақты, ал нықтары қушық келеді, қол-аяғының пропорциясында айырма болмайды. Ересектерге қарағада балаларды аяғы қысқа, тұлғасы ұзын, басы үлкен болады. Дене пропорциясыдағы өзгешеліктер нәсілдік ерекшеліктерге байланысты болады. Ұзын бойлы негр мен эфиопиялықтар долихоморфтарға, полинезиялықтар мезобрахиморфтарға жатады. Брахиморфтарға көбінесе Орал антропологиялық типіне жататын халықтар кіреді.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998