Алтын ханым
Алтын ханым (1567 - белгісіз) — қазақ ханы Шығай мен Бәйім бегім Ханымның қызы.
Өмірбаяны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Шығай ханнан көп ұрпақ қалды. Шығай ханның шежіресі туралы ең толық мәліметті Қадырғали Жалаири қалдырған . Ол Шығай ханның көп әйелі болғанын, бірақ олардың ішіндегі ең атақтысы үшеуі – Бәйім бегім ханым, тегі Жағаттан шыққан Яхшым бегім ханым және Бұрындық ханның қызы Дадым ханым деп жазады. Біріншісінен Шығайдың үш баласы болды: Сейдқұл сұлтан, Ондан сұлтан және қызы Алтын ханым.
Тұтқында[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Орыс жазбаларында айтылғандай, губернатор Данило Чулков Сібір хандығының үш басшысын – Сейдақ ханды, кеңесшісі Қараша мен Қазақ хандығының сұлтаны Ораз Мұхаммедті келіссөзге шақырды. Бірақ келіссөздер болған жоқ. Көп ұзамай үшеуі тұтқынға түседі. Тобыл бекінісіндегі төтенше жағдайдан кейін Ораз Мұхаммедтің бүкіл отбасы тұтқынға алынды. Тарихи құжаттарда Ораз Мұхаммед әулетінің тірідей тұтқынға алынған барлық мүшелерінің аттары: әжесі Яхшым бегім ханым, шешесі Алтын ханым, әкесінің әпкесі Алтын ханым, әкесінің үлкен ағасы Сейітқұл сұлтанның қыздары Бақты ханым мен Күн ханым, яғни Шығай ханның жұбайы Яхшым бегім ханым бастаған бес әйел көрсетілген. Жоғары дәрежелі тұтқындар Мәскеуге жіберілді. Ресейдің ежелгі актілерінің орталық мұрағатында Ораз Мұхаммед Сұлтанның туған жеріне жазған соңғы хаты, оның отбасы мен достарына жазған хаттарының тізімі сақталған. Алла құдіретті, деп жазады Ораз Мұхаммед. Ұлылардың ең ұлысы, ең дана, ержүрек, асыл әміршіміз Тәуекел Баһадүр ханның алдында бас иемін, ардақты Ораз-Мұхаммед сұлтанның адал бейнесін жүрегіңде сақта, деп жазады ол. Жанындағы әжесі Яхшым бегім ханым, анасы Алтын ханым, апайы Алтын ханым, апа-сіңлілері Бақты ханым, Күн ханымнан сәлем жолдайды. Ораз-Мұхаммед өз атынан сыйлық ретінде Тәуекел ханға алтынмен тігілген шапан, Есім сұлтан ағасына алтын өрілген етік, інісі Көшек сұлтанға садақ пен жебе, басқа туыстарына түрлі сыйлықтар жібереді. Ораз Мұхаммедтің әжесі мен анасының туыстарына жіберген сыйлықтарының тізімі де сақталған. Ресей үкіметі сыйлықтарға қатысты да үлкен жомарттық танытты. Федор патша өз атынан Тәуекел ханға бес сауыт, ал Қазақ хандығының ең беделді сұлтандары Есім мен Көшектің әрқайсысына бір-бір сауыт, қымбат маталар және басқа да сыйлықтарды тарту етеді. Сол кездегі әдет-ғұрып бойынша орыс патшалары басқа елдердің ең құрметті билеушілеріне жыртқыш құстар сыйлаған, бірақ Федор патша Тәуекел ханнан кешірім сұрағандай, қыс мезгіліне байланысты сұңқар тартуға мүмкіндік болмағанын, бірақ Алла қаласа алдағы уақытта бұл олқылықтың орны толтырылатынын жазады.