Американың ашылуы

«Колумбтың Америка жағалауына түсуі». Диоскоро Пуэбло, 1862 ж.

Американың ашылуы — нәтижесінде екі құрлықтан тұратын жер шарының жаңа бөлшегі - Америка Еуропалықтарға танымал болған тарихи оқиға.

Христофор Колумбтың экспедициялары

Х ғасырдың аяғында Исландия жағалауы арқылы Гренландия жағалауына жеткен нормандар солтүстіктің қатаң климат жағдайында бірнеше жүз жыл бойы аралдың оңтүстігі мен оңтүстің шығыс жағалауында тұрған. Кейінірек олар Лабрадор түбегінің солтүстік шығыс жағалауына дейін жеткен. 1492 жылы Христофор Колумб бастаған испан экспедициясы Багам аралдары, Куба, Гаити, Пуэрто-Рико аралдарын ашқан. Жалпы алғанда, Христофор Колумб өзінің барлық 4 экспедициясында Куба, Гаити, Багам, Пуэрто-Рико, Ямайка, Антиль аралдарын, Гондурас, Никарагуа, Коста-Рика, Панама, Колумбия, Венесуэла жағалауларын ашып, географияның дамуына зор үлес қосты.

Американы жағалауларына алғашқы рет барған басқа саяхаткерлер

• 1497-1498 жылдары ағылшын қызметіндегі итальяндық Джон Кабот Ньюфаундленд аралы мен Лабрадор түбегі жағалауын ашты.
• 1499 жылы Америго Веспуччи өзінің бірінші саяхатына аттанып, қазіргі, Гайана, Суринам Гвиана, Венесуэла, Колумбия жағалауларын ашты.
• Үндістанға бару мақсатындағы экспедицияны басқарған Педру Алвариш Кабрал 1500 жылы Бразилия жағалауын ашты.
• 1513 жылы Васко Нуньес де Бальбоа Панама каналын ашып, Тынық мұхитқа алғаш рет кірген еуропалық болды.
• 1519 жылы Эрнан Кортес бастаған испандардың жорығы ацтектер мемлекеті орналасқан қазіргі Мексика елін басып алумен аяқталды.
• Фернан Магеллан өзінің әлемді айналып шығу саяхаты кезінде 1520 жылы Патагония мен Отты жер аралын, Магеллан бұғазын ашты.
• Эрнан Кортес 1524 жылы өзінің тағы бір экспедициясын бастап, Юкатан түбегі, Белиз, Сальвадор, Гватемала, Гондурас, Никарагуа жерлерін зерттеп, оны бағындырды.
• 1531-1533 жылдары Франциско Писсаро бастаған экспедиция тағы бір испандық экспедиция Инк мемлекеті орналасқан қазіргі Перу, Чили, Эквадор мемлекеттерінің аумағын басып алумен аяқталды.
• 1535-1536 жылдары саяхатқа шыққан Жак Картье 1497 жылы Джон Каботпен ашылып қойған Ньюфаундленд аралынан басқа да жерлерді, мысалы Жаңа Шотландия аралын, Әулие Лаврентий бұғазын ашты.
• 1541-1542 жылдары Франциско де Орельяна басқарған экспедиция Тынық мұхитынан Амазон өзені бойын зерттей отырып, Амазон сағасына жетті. Жаңадан ашылған өзенге ол Амазонка деген ат берді.
• 1578 жылы Англия королі I Елизабеттің испан жерлерін тонау туралы тапсырмасымен теңізге шыққан Фрэнсис Дрейк 1580 жылы Англияға үлкен табыспен және Дрейк бұғазының ашылуы туралы хабармен қайтып оралды.
• Ағылшын саяхатшысы Генри Гудзон 1610 жылы Фокс бұғазын айналып өтіп, Гудзон шығанағын ашты. Алайда ол жергілікті үндіс тайпаларымен өлтірілді.
• 1615-1616 жылдары ағылшын саяхатшысы Уильям Баффин кейінірек өз атымен аталған аралды және теңізді ашты.
• Солтүстік Американың Ресей шекараларына көршілес орналасқан Аляска жерін ашу мен оны зерттеп игеруде орыс саяхатшылары зор

үлес қосты.

• 1741 жылы Витус Беринг пен Алексей Чириков екі желкенді кемемен Алеут аралдарын бойлай жүзіп, Аляска жағалауын зерттеді.
• 1778 жылы ағылшын Джеймс Кук Солтүстік Американың батыс жағалауы мен жоғары ендікке дейін зерттеу жұмыстарын жүргізіп Нортон шығанағын зерттеді.
• 1789-1793 жылдары Александр Макензи Канаданың батысын Макензи өзенің, Ванкувер аралын ашты.
• 1842-1844 жылдары орыс саяхатшысы Лев Загоскин Юкон өзені бойын зерттеді.
• 1903-1909 жылдары норвег поляр зертеушісі Руаль Амундсен алғаш рет материктің солтүстік жағалауымен жүзіп өтіп, жердің солтүстік магниттік полюсінің орнын анықтады.
• Қазіргі кезде материк табиғатын зерттеумен табиғат байлықтарын игеруде ғылым мен техниканың соңғы жаңалықтарын пайдаланылуда. Бұл зерттеулер осында орналасқан АҚШ пен Канада сияқты күшті дамыған мемлекеттер қатысу арқылы жүргізіледі.