Антон (Антоний) Степанович Аренский (1861 жылдың 30 маусымында [12 шілдесінде] Новгород қаласында туылып —1906 жылдың 12 [25] ақпанында Ресей Империясының Териокиге жақын Перк-ярви жерінде қайтыс болған) — орыс композиторы, пианиношы, дирижёр, педагог. 1889-1894 жылдары —Мәскеу консерваториясының профессоры, 1895—1901 жылдары Петербургтегі өлең капелласының басшысы болды.

Өмірбаяны

Аренский музыкалық отбасында дүниеге келен: оның әкесі дәріген, виолончельде жақсы ойнаған, анасы пианистші болған. Жеті жасынан бастап фортепианода ойнап үйрену сабақтарына қатысты, тоғыз жасынан — шығармашылықпен айналыса бастады. Оның алғашқы музыкалық оқытушысы профессор Зикке болды, әрі қарай Аренский Петербург консерваториясында композиция классы бойынша Николай Римский-Корсаковтан сабақтар алды.

Консерваторияны аяқтағаннан соң 1882 жылы Аренский Мәскеу консерваториясында оқытушы лауазымына шақырту алды. 1889 жылы, профессор атағын алып, Аренский сол жерде музыкалық-теоретиялық пәндерден (аспаптану, фуга және бос шығарма жазу) сабақ берді. Пианист және дирижёр ретінде Ресейде де, шет елде де өнер көрсетті. 25 жасынан бастап, мәскеу консерваториясында полифония және бол шығарма жазу курсы бойынша сабақ беріп, Аренский өзінің өмірінің «кең» және қыдырушылық образы арқасында кең танылды. Сол кездегі консерваторияның директоры, профессор Василий Сафонов оның танымалдығына бірден жауап берді: «Аренскийдің музасы — ренск жерқоймасынан шықпайды».

Петербург консерваториясын аяқтағаннан кейін ол Мәскеуне оралып, оның тағдырында Чайковский маңызды рөл ойнай бастайды. Чайковскийге жазған хаттары, олардың жеке кездесулері мен әңгімелері Арсенскийдің шығармашылығының қалыптасуына қатты ықпал етті. Сонымен қатар, Чайковский Аренскийдің операларының сахна төріне шығуына көмектесті.

Аренский, өз кезегіндетөрт қолдық фортепианоға «Щелкунчик» балетінен Сюита жазды (1892 жылы басылып шықты), ал кейін толық балетті (1894 жылы басылып шықты) жазды. 1888—1895 жылдары композитор консерваторияда жұмыс істеумен қатар Орыстың хорлық қоғамының концерттерін басқарды. 1895 жылы консерваторияны тастап 1901 жылға дейін өлең капелласының директоры болды. Уақтыты келгенде жұмыстан шықса да өмірінің соңына дейін Аренский тек қана композициямен айналысты.

Аренский 1906 жылы туберкулёзден Перк-ярви (қазіргі Кирилловское) жерінде қайтыс болды. Петербургтегі Александр-Невский лаврысының Тихвинск зиратында жерленді.

Шығармашылығы

Өзінің шығармашылығында Аренский лирическалық элегиялық образдарға еліктеді, оған орыстардың халық әндері жақын көрінді. Аренскийдің шығармалары шынайылықпен, қарапайымдылықпен, ашықтылығымен ерекшеленеді. Композитордың шығармашылығында Чайковскийдің ықпалы байқалады. Аренский сонымен қатар Роберт Шуманның фортепианолық музыкасының ықпалынан да қаша алмады, неміс романтизмі оған Рубинштейн мен Чайковскицлердің ықпалы арқылы әсер етті. Антоний Аренскийдің музыкасын Лев Толстой жоғары бағалады.

Аренский педагог ретінде үлкен маңызға ие— ол бірнеше теориялық еңбектер мен оқулықтардың авторы, сонымен қатар «Гармонияны тәжірибелік оқуға арналған бағыт» және «Аспаптық және вокальдық музыканың формаларын зерттеуге арналған бағыт». Аренскийдің оқушыларының ішінде — Сергей Рахманинов, Александр Скрябин, Рейнгольд Глиэр, Георгий Конюс, Арсений Корещенко сияқты тұлғаларды атап өтуге болады.

Арсенскийдің негізгі еңбектері

Опералары • «Волгадағы ұйқы» (А. Н. Островскийдің «Воевода» драмасы бойынша; 1888);

• «Рафаэль» («Қайта Өркендеу дәуірінің қойылымдары»; 1894);

• «Наль және Дамаянти» ( «Махабхарата» эпосы бойынша; 1903) Балеттері • «Египет түндері» (Готьенің «Клеопатраның бір түні» новелласы бойынша; 1900)

Оркестрлік шығармалары • Симфония № 1 h-moll (1883)

• Симфония № 2 A-dur (1889)

• Төрт сюита (1885—1902)

• Чайковский тақырыбына арналған Вариациялар

Дереккөздер

1. ↑ Сабанеев Л. Л. Воспоминания о России. — М.: Классика-XXI, 2005. — С. 109. — 268 с. — 1500 экз. — ISBN 5-89817-145-2

2. ↑ Чайковский П. И. Полное собрание сочинений. Литературные произведения и переписка. — М.: Музыка, 1978. — Т. XVI-A. — С. 23. — 376 с. — 6000 экз.

3. ↑ Чайковский П. И. Полное собрание сочинений. Литературные произведения и переписка. — М.: Музыка, 1978. — Т. XVI-A. — С. 313. — 376 с. — 6000 экз.