Көмір: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш Бот: Мына үлгі өзгертілді: Stub:Геология |
ш r2.6.4) (Боттың үстегені: as, bs, jv, sw түзеткені: fa, lbe |
||
31-жол: | 31-жол: | ||
[[an:Carbón]] |
[[an:Carbón]] |
||
[[ar:فحم حجري]] |
[[ar:فحم حجري]] |
||
[[as:কয়লা]] |
|||
[[ay:K'illima]] |
[[ay:K'illima]] |
||
[[az:Daş kömür]] |
[[az:Daş kömür]] |
||
38-жол: | 39-жол: | ||
[[bjn:Batu arang]] |
[[bjn:Batu arang]] |
||
[[bn:কয়লা]] |
[[bn:কয়লা]] |
||
[[bs:Ugalj]] |
|||
[[ca:Carbó]] |
[[ca:Carbó]] |
||
[[cs:Uhlí]] |
[[cs:Uhlí]] |
||
49-жол: | 51-жол: | ||
[[et:Kivisüsi]] |
[[et:Kivisüsi]] |
||
[[eu:Ikatz]] |
[[eu:Ikatz]] |
||
[[fa: |
[[fa:زغال سنگ]] |
||
[[fi:Kivihiili]] |
[[fi:Kivihiili]] |
||
[[fr:Charbon]] |
[[fr:Charbon]] |
||
65-жол: | 67-жол: | ||
[[it:Carbone]] |
[[it:Carbone]] |
||
[[ja:石炭]] |
[[ja:石炭]] |
||
[[jv:Batu Bara]] |
|||
[[ko:석탄]] |
[[ko:석탄]] |
||
[[la:Carbo]] |
[[la:Carbo]] |
||
[[lbe: |
[[lbe:ХъуручӀ]] |
||
[[lmo:Carbun]] |
[[lmo:Carbun]] |
||
[[lt:Akmens anglis]] |
[[lt:Akmens anglis]] |
||
102-жол: | 105-жол: | ||
[[sr:Угаљ]] |
[[sr:Угаљ]] |
||
[[sv:Kol (bränsle)]] |
[[sv:Kol (bränsle)]] |
||
[[sw:Makaa mawe]] |
|||
[[ta:நிலக்கரி]] |
[[ta:நிலக்கரி]] |
||
[[te:బొగ్గు]] |
[[te:బొగ్గు]] |
04:13, 2011 ж. тамыздың 21 кезіндегі нұсқа
Көмір – өсімдік қалдықтарынан түзілген жанғыш, қатты шөгінді кен жынысы. Көмір құрамында әр түрлі мөлшерде минералдық қоспалар (50%-дан аспайды) бар, ол басқа шөгінді кен жыныстарының арасында қабаттар түрінде кездеседі. Көмір үш генетикалық топқа бөлінеді: гумолиттер, сапропелиттер, сапрогумолиттер.
Олардың біріншісі – тек жоғары сатыдағы өсімдік қалдықтарынан, екіншісі – негізінен, төменгі сатыдағы өсімдік қалдықтарынан, ал сапрогумолиттер аралас өсімдік қалдықтарынан тұрады.
Химиялық құрамының, физикалық және технологиялық қасиеттерінің өзгешеліктеріне қарай көмір мынадай негізгі табиғи түрлерге ажыратылады: қоңыр көмір, таскөмір, антрацит. Көмірдің қасиеттері оның петрографиялық құрамына, көмірлену дәрежесіне және минералдық микроқұрауыштардың мөлшеріне байланысты болады. Көмірдің тығыздығы 0,92 – 1,7 г/см3 аралығында, бұл көрсеткіштің мәні күлділік азайған сайын төмендейді; қаттылығы Моос шкаласы бойынша 1 – 3 аралығында. Органикалық массасының элементтік құрамы көміртектің басымдылығымен (қоңыр көмірде 65%, антрацитте 98%), оттек (тиісінше 30-дан 1%-ға дейін) және сутек (6-дан 1%-ға дейін) мөлшерімен сипатталады.
Көмірдің басты технологиялық көрсеткіштері – ұшпа заттардың шығымы, біріккіштігі, күлділігі. Көмір – бағалы металлургиялық және химиялық өнеркәсіп шикізаты, отын ретінде кеңінен пайдаланылады; бітімі қабатты, түйіршікті, құрылымы біртекті және жолақты; түсі қоңырдан сұр қараға дейін, күңгірттен металл түске дейін жылтырайды. Көмір көп таралған пайдалы қазба. Қазақстанда аса ірі көмір кендері Қарағанды, Екібастұз көмір алаптарында орналасқан. [1]
Көмір алаптарының тектоникалық жіктемесі
Көмір алаптарының қазіргі құрылымы ескеріп жасалған жіктеме. 1954 жылғы нұсқада алаптар тобы бөлінген:
- 1) көлбеу немесе өте жайпақ жатқан түзілімдер;
- 2) қарапайым қатпарлы құрылымды түзілімдер;
- 3) күрделі қатпарлы құрылымды түзілімдер. Сонымен қатар бірқатар қосымша көмір алаптарының тектоникалық жіктемесі бар.[2]
Пайдаланылған әдебиет
- ↑ “Балалар Энциклопедиясы”, V-том
- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология— Алматы: "Мектеп" баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2
Бұл — геология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |