Жабайы шошқа: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш r2.6.5) (Боттың үстегені: ku:Berazê kovî |
BolatbekBot (талқылау | үлесі) ш Robot: Fixing wiki syntax |
||
19-жол: | 19-жол: | ||
'''Жабайы шошқа''', қабан, доңыз ({{lang-la|Sus scrofa}}) – [[сүтқоректілер]] класының [[жұптұяқтылар]] отрядына жататын [[жануар]]. [[Қызылорда облысы]]ның [[қамыс]]-құрақты қопалар мен [[батпақ|батпақты]] жерлерінде, [[өзен]] аңғарларында көп кездеседі. Денесі [[ірі]], екі бүйірі қысыңқы, мойыны [[жуан]], басы [[сүйір]], тұмсығы [[конус]] тәрізді көлденеңнен кесілген болып келеді. Ұшында [[жұп]] тұяғы бар, аяғы мықты, екеуі жақсы жетілген [[төрт]] саусағы болады. Құлағы үлкен және жалпақ, көзі кішкентай, танауы таңқы. Денесін қалың қылшық басқан. Аталығының арқасында жалы болады. Жыныстық жағынан 18 – 20 айда жетіледі. Күйлеуге түсуі тамыздың ортасынан [[желтоқсан]]ға дейін созылады. Аналығы (мегежіні) 4 – 10 торай туады. Тістері көп, бұдырлы. Қарыны жіктелмеген, күйіс қайтармайды. [[Қорек]] таңдамайтын жануар, топырақты қазып [[құрт-құмырсқа]], [[өсімдік]] тамырлары, ұлулар және [[ұсақ]] тышқандармен қоректенеді. Доңыз – кәсіптік маңызы бар аң, еті, [[тері]]сі, қылшығы пайдаланылады. Орта есеппен әр Доңыз 50 кг ет, 10 кг [[май]], 250 дм<sup>2</sup> тері және 0,5 кг [[қылшық]] береді.<ref >Қазақ энциклопедиясы</ref> |
'''Жабайы шошқа''', қабан, доңыз ({{lang-la|Sus scrofa}}) – [[сүтқоректілер]] класының [[жұптұяқтылар]] отрядына жататын [[жануар]]. [[Қызылорда облысы]]ның [[қамыс]]-құрақты қопалар мен [[батпақ|батпақты]] жерлерінде, [[өзен]] аңғарларында көп кездеседі. Денесі [[ірі]], екі бүйірі қысыңқы, мойыны [[жуан]], басы [[сүйір]], тұмсығы [[конус]] тәрізді көлденеңнен кесілген болып келеді. Ұшында [[жұп]] тұяғы бар, аяғы мықты, екеуі жақсы жетілген [[төрт]] саусағы болады. Құлағы үлкен және жалпақ, көзі кішкентай, танауы таңқы. Денесін қалың қылшық басқан. Аталығының арқасында жалы болады. Жыныстық жағынан 18 – 20 айда жетіледі. Күйлеуге түсуі тамыздың ортасынан [[желтоқсан]]ға дейін созылады. Аналығы (мегежіні) 4 – 10 торай туады. Тістері көп, бұдырлы. Қарыны жіктелмеген, күйіс қайтармайды. [[Қорек]] таңдамайтын жануар, топырақты қазып [[құрт-құмырсқа]], [[өсімдік]] тамырлары, ұлулар және [[ұсақ]] тышқандармен қоректенеді. Доңыз – кәсіптік маңызы бар аң, еті, [[тері]]сі, қылшығы пайдаланылады. Орта есеппен әр Доңыз 50 кг ет, 10 кг [[май]], 250 дм<sup>2</sup> тері және 0,5 кг [[қылшық]] береді.<ref >Қазақ энциклопедиясы</ref> |
||
Қабан [[Африка|Солүстік Африка]] мен [[Еуразия|Еуразияда]] таралған, [[ТМД]] аймағында, [[Балтика]] жағалауынан Қиыр Шығысқа дейін кездеседі. Аталықтарының азу тістері өте ірі және жоғары, сыртқа қарай қайқы. Денесін ірі қылтан қаптаған. Ересек қабан шошқаларынын түсі коңыр, торайларының терісінде ұзынан орналасқан ақ жолақтары бар. Ірі қабандардың ұзындығы 2 м, салмағы 300 кг. Топтасып өмір сүреді. Күйлеу кезінде, жекелей тіршілік етеді. Орташа 4-6 торай табады. Үй шошқасының арғы тегі. Кәсіпшілік жануар.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. |
Қабан [[Африка|Солүстік Африка]] мен [[Еуразия|Еуразияда]] таралған, [[ТМД]] аймағында, [[Балтика]] жағалауынан Қиыр Шығысқа дейін кездеседі. Аталықтарының азу тістері өте ірі және жоғары, сыртқа қарай қайқы. Денесін ірі қылтан қаптаған. Ересек қабан шошқаларынын түсі коңыр, торайларының терісінде ұзынан орналасқан ақ жолақтары бар. Ірі қабандардың ұзындығы 2 м, салмағы 300 кг. Топтасып өмір сүреді. Күйлеу кезінде, жекелей тіршілік етеді. Орташа 4-6 торай табады. Үй шошқасының арғы тегі. Кәсіпшілік жануар.<ref>Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: [[Биология]] / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – [[Павлодар]]: [[2007]] - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3</ref> |
||
== Пайдаланылған әдебиеттер == |
== Пайдаланылған әдебиеттер == |
22:29, 2011 ж. қазанның 28 кезіндегі нұсқа
Жабайы шошқа Қазбалық ауқымы: Early Pleistocene – Recent | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Амандық күйі | ||||||||||||||
Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Екі-есімді атауы | ||||||||||||||
Sus scrofa Linnaeus, 1758 |
Жабайы шошқа, қабан, доңыз (лат. Sus scrofa) – сүтқоректілер класының жұптұяқтылар отрядына жататын жануар. Қызылорда облысының қамыс-құрақты қопалар мен батпақты жерлерінде, өзен аңғарларында көп кездеседі. Денесі ірі, екі бүйірі қысыңқы, мойыны жуан, басы сүйір, тұмсығы конус тәрізді көлденеңнен кесілген болып келеді. Ұшында жұп тұяғы бар, аяғы мықты, екеуі жақсы жетілген төрт саусағы болады. Құлағы үлкен және жалпақ, көзі кішкентай, танауы таңқы. Денесін қалың қылшық басқан. Аталығының арқасында жалы болады. Жыныстық жағынан 18 – 20 айда жетіледі. Күйлеуге түсуі тамыздың ортасынан желтоқсанға дейін созылады. Аналығы (мегежіні) 4 – 10 торай туады. Тістері көп, бұдырлы. Қарыны жіктелмеген, күйіс қайтармайды. Қорек таңдамайтын жануар, топырақты қазып құрт-құмырсқа, өсімдік тамырлары, ұлулар және ұсақ тышқандармен қоректенеді. Доңыз – кәсіптік маңызы бар аң, еті, терісі, қылшығы пайдаланылады. Орта есеппен әр Доңыз 50 кг ет, 10 кг май, 250 дм2 тері және 0,5 кг қылшық береді.[1]
Қабан Солүстік Африка мен Еуразияда таралған, ТМД аймағында, Балтика жағалауынан Қиыр Шығысқа дейін кездеседі. Аталықтарының азу тістері өте ірі және жоғары, сыртқа қарай қайқы. Денесін ірі қылтан қаптаған. Ересек қабан шошқаларынын түсі коңыр, торайларының терісінде ұзынан орналасқан ақ жолақтары бар. Ірі қабандардың ұзындығы 2 м, салмағы 300 кг. Топтасып өмір сүреді. Күйлеу кезінде, жекелей тіршілік етеді. Орташа 4-6 торай табады. Үй шошқасының арғы тегі. Кәсіпшілік жануар.[2]
Пайдаланылған әдебиеттер
- ↑ Қазақ энциклопедиясы
- ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – Павлодар: 2007 - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
Бұл — биология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |