Ақсақтемір

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Ақсақтемір - асыл болаттан соғылған ұштары үшкір, өрі қырлы қос сирағы бар шеберлік құралы. Бір сирағы екіншісінен сол қысқарақ болғандықтан солай атаганға ұқсайды. Ақсақтемірмен ағаш, мүйіз, сүйек, түсті металдардан жасалған бұйымдарға өрнек салуға, әсіресе геометриялық өрнектер жүргізуге қолданған. Ол үшін ұзын сирағын өрнектейтін бұйымның бетін тереңдеп теседі де екінші қысқа сирағы жазықтық бетіне тіреп кәдімгі дөңгелек шеңбер сызып шығады. Ұзын сирағының орында нүкте тәрізді шұңқыр пайда болады. Осы өрнекті халық шеберлері балықкөз деп атайды. Сызылған өрнектің ретіне қарай ақсақтемірді алмастырып отырады. Қазақ шеберлері ақсақтемірмен сүйектің бетін өрнектеу тәсілі мынадай: сүйек бетіне ақсақтемірмен өрнек салып алып, тұт ағашының үгіндісін қаңылтыр ыдысқа салып, мүйіз үйіндісімен аздаған жоса қосып қуырып алады. Сонан кейін темір келіге салып ұнтақтап, желімге шылап, сүйек өсіндегі өрнек түскен ойық жерге толтыра жағады. Желімі кепкеннен соң, сүйектің бетін зімпарамен, егеумен тазалап, қырнайды да, киіз, шұға тәрізді жылтыратын материалмен ысады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2