Баку коммунасы

Өкіметтегі өзгерістер

Баку коммунасы – 1918 жылдың көктемі мен жазында Азербайжанның бірқатар ауданында және Бакуде орнаған Советтік өкіметі. 1918 жылы 25 сәуірде Баку советінің мәжілісінде Баку ХКС құрылды. Ол РКФСР ХКС басшылығымен жұмыс істеді. Баку ХКС председательдігіне С. Шаумян тағайындалды. Үкіметке большевиктермен қатар солшылэсерлер де кірді. Үкімет мұнай өнеркәсіптерді, банктерді, сауда флотын мемлекеттік қарамағына алу, сот мекемелерін қайта құру, бектер мен хандардың жерін шаруаларға беру туралы декреттер шығарды. Жұмысшылардың еңбек ақысы өсірілді, 8 сағаттық жұмыс күні енгізілді. Мәдениет саласында революциялық өзгерістер жасалды.

Қайта орнауы

Ішкі контрреволюциялық күштер, ағылшын, түрік интервенттері Баку коммунасына қарсы күресті. Бірақ үкімет осы кезде Баку коммунасына жеткілікті соғыс жәрдемін көрсете алмады. Бүкіл еліміз сияқты, Азербайжан азық-түлік тапшылығына ұшырады. Көп ұлтты Баку пролетариаты мен шаруалар бұқарасының арасында берік одақ болмады. Азербайжанның көптеген уезінде өкімет буржуазиялық ұлтшыл мусаватистердің қолында болды. Қиын жағдайда Баку ХКС Азербайжан советтік автономиясын құру міндетін орындай алмады. 1918 жылы шілденің аяғында Бакуге түрік әскерлері басып кірді. Ағылшын әскерлері оңтүстіктен (Ираннан) Бакуге қарай жылжыды. 31 шілдеде Бакуде Совет өкіметі құлады. 1918 жылы 4 тамызда Бакуді ағылшын әскері басып алды. 20 қыркүйекте Баку комиссарлары атылды. Бүкіл Закавказье интервенттер мен ішкі контрреволюциялық күштердің қолына көшті. Соған қарамастан Азербайжанда Совет өкіметі үшін күрес толастаған жоқ. 1920 жылы 20 сәуірде Азербайжанда Совет өкіметі қайта орнады.