Беклербек Бегіштің қалашығы
| Беклербек Бегіштің қалашығы | |
 | |
| Мемлекет | |
|---|---|
| Қазіргі жері |
Ресей Федерациясы, Түмен облысы, Вагай ауданы |
| Басқаша атаулары |
Большого князя Бегиша городок |
Беклербек Бегіштің қалашығы (орыс. Большого князя Бегиша городок) - Түмен (Сібір) хандығының құрамындағы ортағасырлық қала. Қазіргі Ресей Федерациясы, Түмен облысының Вагай ауданында орналасқан.
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қалашықтың атауы Көшім ханның тұсында беклербек қызметін атқарған Бегіштің есімімен байланысты. Тарихшылардың пікіріне сәйкес, Бегіштің шыққан тегі - Қазан хандығы немесе Бұхара. Кульмаметев әулетінің негізін салушылар беклербек Бегіштің ұрпақтары болып саналады. XVII ғасырдың соңында С.У.Ремезов «Сібірдің хорографиялық кітабының» 82-ші парағында қазіргі Буданов көлінің орнында Бегишево көлін атап өткен. Ремезовтың жылнамасындағы ақпарат бойынша қалашықта Қазаннан әкелінген 2 зеңбірек орналасқан. Сібір жылнамалары беклербек Бегішті 1584 жылы Ермак жасағына айтарлықтай қарсылық көрсеткендердің бірі ретінде көрсеткен. 1734 жылы Г.Ф. Миллер күнделігінде мынадай жазу қалдырған: «...Игнатьево ауылының жанында, Ертіс өзенінің оң жағалауынан 2 шақырым жерде, Бегишево көлінде орналасқан көне татар бекінісінің қалдықтары...». Кейбір болжамдарға сәйкес қалашықтың айналасындағы гидрографиялық жағдай 1585-1700 жылдар аралығында өзгерген. Ертіс өзенінің бұрынғы арнасы жайылмалы көлге айналды. Бегишевское селосы ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басындағы тарихи-статистикалық құжаттарда Тобыл губерниясының болыс орталығы ретінде көрсетілген. Қалашықтың қалдықтарын А.А. Адамов 1990-шы жылдары Бегишево көлінің түпкі террасасынан тапқан.
Әдебиет
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Матвеев А.В., Татауров С.Ф. Сибирское ханство: военно-политические аспекты истории. Казань: Фэн АН РТ, 2012. 260 с.
- Миллер Г.Ф. История Сибири. Изд. 2-е, дополненное. М.: Издательская фирма «Восточная литература» РАН, 1999, Т.1. 630 с.
- Тюменское и Сибирское ханства / под ред. Д. Н. Маслюженко, А. Г. Ситдикова, Р. Р. Хайрутдинова. — Казань: Издательство Казанского университета, 2018. — 560 с. — ISBN 978-5-00130-021-2