Белі кету

Белі кету - ірі малда кездесетін аса қауіпті жарақат. Белі кеткен мал басын кекжитіп, сауыры төмен салбырап ақсаңдайды. Белдеме мен сауыр еті қырарқадан жоғары шығып томпайып, тұяқ ұшына дейін ауырсынған аяғын әрең басады. Белдеменің кек еті ауырса, аяғын баспай секеңдеп, дененің барлық салмағын алдыңғы аяғына артады. Артынан қарағанда арқасының бір жағы биік көрінеді. Белі кетуді ат құлағына су құйып анықтаған. Егер ат сол уақытта сілкіне алмаса, белі кетудің белгісі болып саналған. Белі кеткен малды емдеу қиын. Алайда дәстүрлі ортада малдың кұйрығын бір жағына қарай бұрап және белдемеге жалпақ ағаш қойып, үстінен дүмпіте ұрып, бұған қосымша оқтаумен ыспалап, қамшыны белдеме тұсына ұзыннан салып, үстінен ерттеп көрген. Суық кезде ердің терлігінің астына ыстық құмалақты қойып та ерттейді. Шылбырын құйысқанның астынан өткізіп, сау жағына қарай сілкілей тартады. Түнде сау аяғын бүкпелеп немесе күрделеп қояды. Осылай ұзақ уақыт емдесе, жеңіл-желпі белі кету зілі қайтады. Белі кетіп шойырылып тұрған аттың шорта (белдеме, құйымшақ, жамбас басының ұштасқан жері) тұсын тіліп, оған ашудас, апиын түйірін (ашудастан қой құмалағындай, апиыннан сіреңкесін басындай) салып, терісін тарамыспен іліп жөрмеп тастайды. Мұндай күшті емнен соң, малдың жем-суын молайтып, бағым күтімін жаңарту керек.

Егер ауыр жүктен белі үзіліп, опырылып тайып кетсе, мал тұра алмай жатып қалады. Ондайда емнің дарымасын біліп, арам өлтірмей сойып алады.