Бернард Больцано

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Бернард Больцано (1781 жыл, қазанның 5, Прага - 1848 жыл, желтоқсанның 18, Прага) - Чех математигі, философы.

Бернард Больцано

1796 жылы Прага университетіне түсіп философия, математика, физика салаларын оқыйды. 1800 жылы дінни институтқа түсіп философияны жалғастырады.1805 жылы осы институттың дін және философия профессоры әрі 1818 жылы сол институттың директоры болады. 1819 жылы діни талас тартыс кезінде барлығынан айырылып 1825 жылға дейін саяси бақылауға алынады. Оның негізгі математикалық зерттеулері анализдің бастапқы мәселелеріне арналған. Ол өзінің 1817 жылы жазған «бір жақты талдаудің дәлелі»атты еңбегінде функцияның қасиеттерін жан-жақты ашып көрсетеді. А.-Л.Коши ден бұрын үзіліссіздік пен туындының дәл анықтамасын берген. Қатармен тізбектің жинақтылығының тура мағанадағы анықтамасын берді. 1834 жылы жазып бірақ айақтаман еңбегі «функциялар теориясында» ол үзіліссіздік пен дифференциялданудің арасындағы айырмашылықты ашып көрсетіп, математика тарихында тұңғыш рет кез келген нүктеде ақырлы туындысы болмайтын бірақ үзіліссіз функцияның мысалын келтірді (қисық арқылы функцияны өрнектейді, бірақ аналиктикалық өрнегі жоқ).

Оның шексіз жиындар теориясын орнатуда да өзіндік үлесі бар. 1851 жылы жарық көрген «шексіз қарама-қайшылық» (шексіздік парадокс) еңбегінде нақты шексіз жиынның бар екенін айтып, екі жиынның тепе-теңдік ұғымын түсіндіріп берді. Әрі шексіз жиынның ішкі жиынының өзімен пара-пар болатынын байқайды.

Оның еңбегі көр уақытқа дейін назардан тыс қалғандықтан соңғы кездері ғана оның аты математика тарихына ене бастады.