Мазмұнға өту

Блок

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет

Блок (лат. block, фр. bloc) —

  1. жүк көтергіш машиналардың шеңберінде арқан (трос, жіп, шынжыр) асуға ыңғайлап жасалған ойық белдеуі бар доңғалақ пішінді бөлігі. Оның айналу осі тірекке бекітіледі (жылжымайтын Блок) не кеңістікте орын ауыстырады (жылжымалы Блок). Ол машиналар мен механизмдерде күш әсерінің бағытын өзгерту үшін, күштен не жолдан ұту үшін пайдаланылады. Блок кейде айналдыру моментін жеткізу үшін де қолданылады;
  2. атқаратын қызметі мен жасалу технологиясы бәріне ортақ, көбіне біртекті элементтерден, бөлшектерден тұратын механизмдердің, приборлардың, компьютерлердің, т.б. бөлігі (мысалы, цилиндрлер Блокті, станоктардың шпиндельдер Блокті, компьютерлік жүйе Блокті, т.б.);
  3. тау-кен ісіндегі Блок — шахта алаңының белгілі бір шегінде қазу жұмыстары жүргізілетін учаске;
  4. [1] құрылыстық Блок — үйдің іргетасы мен қабырғасын қалауға арналып дұрыс геом. пішінге келтірілген жасанды тас. Оның көп тараған түрі — темірбетон Блоктары[2].
  5. машиналар бір тұтас сияқты қарастырылып, орналасу орыны және механизмдердің,құралдардын т.б. немесе олардың бөлшектерінің біріктіріліп тағайындалуы және орналасу орны;
  6. [3] сыртқы бет бойынша доңғалақта ойманы тартып тұрған тізбек, қанат және бекіту тетіктерден тұратын механизм: күште ұту үшін және күш қимылының бағытын өзгерту үшін керек.
  7. [4] Тектоникада: барлық жағынан қозғалмалы белдемдермен немесе терең жарылымдармен шектеліп дербестелген, тектоникалық белсенділігі тұрғысынан өзін қоршаған аймақтармен салыстырғанда мейілінше салғырт та марғау алқаптар қимасы деген ұғымды беретін көлемдік (аудандық емес) атау. Блоктардың бет пішіні әртүрлі болуы (көпжақты, төртбұрышты немесе үшбұрышты, сына тұрқылас, дөңгелек т.с.с.), ал ауданы ондаған немесе жүздеген шаршы метрден жүз мыңдаған шаршы километрге дейін жетуі мүмкін.

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
  2. Рахимбекова З.М. Материалдар механикасы терминдерінің ағылшынша-орысша-қазақша түсіндірме сөздігі ISBN 9965-769-67-2
  3. Орысша-қазақша түсіндірме жалпы сөздік: Көлік / профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО» ҒӨФ. 2006.
  4. Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым. — Алматы: 2003 жыл. ISBN 9965-472-27-0