Білгенге маржан

Білгенге маржан — ұлттық мектепті бітірушілер мен мектеп жасына дейінгі балаларға арналған циклді жоба түріндегі хабар. .

Хабардың мақсаты — ана тілін жетік білу, әрі осы лексиконды күн сайынғы қолданыста пайдалану. Эфирге берілу мерзімі аптасына 1 рет. Ұзақтығы — 15 минут.

Білгенге маржан

Бала кезімізде ата-ананың айтқан ескертулеріне көп мән бермесек де, мұқият орындадық. Ендігі жерде атадан қалған, санамызда маржандай тізілген өнеге-өсиетті ұрпаққа жеткізу - парызымыз. Жақсыдан жадыңа алған бір ауыз сөз, Асықпа түспеді деп қолыма тез. Дамылсыз іздеуіңе ерінбесең, Керегің өміріңде болады кез. "Дүниеде нені арман етсең де іздемей қолыңа түспейді. Керегіңді іздеу жолында жалықпа да торықпа" дейді халық тағлымы.

Әкем әркез аяқкиімнің бас жағы, шайнектің шүмегі, үй сыпыратын сыпыртқыштың басы құбылаға (құбыла деп күнбатысты айтады) қарап тұру керек деп үйрететін. Сол кезде бұл заттардың барлығы таспих санап тұрады екен. Яғни отбасы адамдарының мүддесі, тілегі қабыл болып, игі істерін тәңірі қолдайды. Анам әркез ескертіп отыратын: - Ер адамға аяғыңды тигізуге болмайды, - деп. Әйел затының аяғы тиген ер адамның жолы болмайды. Ер азамат - ол әкең, ағаң, бауырың немесе өмірлік жарың. Бұлардың қай-қайсының да жолы болып, мақсатына жетуін әйел заты "қарлығаш қанатымен су шашады демекші", қолынан келгенше қолдайды. Бұдан да басқа адам баласы малға, жан-жануарға, ыдыс-аяққа, кітапқа, дастарқанға басқа да қасиетті заттарға аяқ тигізуге болмайтынын білеміз. Көп жағдайда адам баласы қолы бос болмаған жағдайда, есікті аяғымен ашып жатқанын байқап қалып жатамыз. Ата-бабаларымыз үй, есік, босаға сияқты қасиетті нәрселерді қастерлей білген. Ертеде үйге келген адамның дос немесе қас екенін үйге келген бойда бақылап білген екен. Егер босағадан аттап өтпей, босағаны аяғымен басып кірсе, жау немесе дұшпан келгенін айтқызбай сезіп білген. Босағаны басып тұруға, есікке аяқ тигізуге, есікке керілуге болмайтынын біліп отырсақ та кей кезде бұның бәрінен бейхабар балаларымызға уақыт бөліп түсіндіре бермейміз.

Бабалар тағлымынан

Досыңа достық - қарыз іс, Дүшпаныңа әділ бол. Асығыс түбі - өкініш, Ойланып алмақ - сабыр бол.

                                      (Абай)

Ілім үйреніп, содан соң оны басқаларғаүйретпеу - мол дүние жиып, оны керегіне жаратпай, көміп қойғанмен бірдей. Қанағат - әрі қазына, әрі қасиет. Ғалымдар - қоғамның шамшырағы.

Көпке қызмет ететін адамның бес қасиеті болсын

   * бір көзің жүз көзден артық көре біліп, екінші көзің көрсоқырдан бетер көрмейтін болсын.

   * бір құлағың сақ болса, екінші құлағың керең болсын.

    * көңілің керуен сарайдан кең болсын, естіген, көргеніңнің бәрін көңілңе сыйғыза біл, әрі сақтай біл.

    * естігенінің бәрін қайталаушы болмасын, жақсы да ақылды сөзді ғана айт.

    * әрі бал төгетін, әрі зәр төгетін тілі болсын.

Рахат пен қайғы жолдас

Рахат іздесең - бейнетінен қорықпа, қуаныш іздесең - қайғысынан қорықпа. Жамандық қылсаң - пәле күт, бәріне де зауал бар. Адамды екі нәрсе қартайтпайды: бірі - жақсы мінез, екіншісі - жақсы сөз. Жазасын тартпайтын жамандық болмайды. Адамның сөзі - ақылының таразысы. Мұқтаждық - мың өнердің анасы.

Егер әркім өз пиғылын арамдық ойдан тазартатын болса, бүкіл ел ұры-қарыдан, зиянды әдеттен пәк болар еді. (Шыңғыс хан).