Вергилий
| Вергилий | |
| Publius Vergilius Maro | |
.jpg) | |
| Туған кездегі есімі |
Публий Вергилий Марон |
|---|---|
| Туған күні |
15.10. б.з.д.70 |
| Туған жері |
Андес, Мантуя провинциясы, Вирджилио |
| Қайтыс болған күні |
21.9. б.з.д.19 |
| Қайтыс болған жері |
Брундизий, Бриндизи |
| Мансабы |
Ежелгі Рим ақыны |
Вергилий немесе Публий Вергилий Марон (лат. Publius Vergilius Maro) — Ежелгі Римнің ұлы ақыны, б.з.б 70 – 19 жылдарда өмір сүрді. «Буколиктер», «Георгиктер», «Энеида» – шығармаларының авторы.
Антик дәуірінің жазушылары жөнінде, Гомер, Гесиодтарды айтпағанда, кейінгі Тацит, Лукрецийлар жөнінде бізге жеткен мәліметтер өте аз, көпшілігі аңыз түріндегі деректер. Солармен салыстырғанда «болашақтың ақыны» атанған Вергилий жөнінде біз көп білеміз деп айтуымызға болады. Римнің ұлы ақыны Вергилий туралы нақты деректер бізге антик биографтары мен комментаторлары арқылы келіп жетті. Нақтылай айтқанда, Вергилий Италияның солтүстігіндегі Мантуя қаласының жанындағы Анд атты шағын қалада 70 жылдың 15 қазанында туып, 19 жылдың 21 қыркүйегінде қайтыс болған.[1]
Ол ұзын бойлы, зор денелі жігіт болғанымен, денсаулығы мықты болған жоқ. Оның үстіне өте ұяң болды. Көшеге шыққанда халық сүйікті ақынын көргісі келіп оған қарай ұмтылса, ол ұялғаннан ең бірінші кездескен үйдің біріне кіріп кететін болған. Өзі өмір сүрген Неаполь қаласында оны «шыбық тимес шыңқ етер», «әзіл-қалжың көтермейтін нәуетек» деп атаған.[2]
Вергилий әйелдерді ұнатпады, достарымен анда-санда ғана кездесіп, ешкіммен араласпай, өзімен-өзі оңаша өмір сүрді. Ғылыммен, соның ішінде медицина және математикамен айналысты. Өмір бойы поэзияны тастап, философиямен айналысуды арман еткендігін өлерінің аз-ақ алдында достарына айтып үлгерген. Ол көпшіліктің алдына шығып сөз сөйлеуден қиналып, қашқанымен, өлеңді керемет мәнерлеп оқығанда кәсіби шешендердің өзі оған қызыға, қызғана қарайтын болған.
Вергилий өлең шығаруға үлкен көңіл бөлді, өлеңнің әрбір тармағын мың ойланып, мың толғанып асықпай жазып, әрбір сөздің бірі екіншісінен асып түсуін ойластырды. Сондықтан да шағын ғана «Буколиктер» шығармасын 3 жыл, «Георгиктерді» 7 жыл, «Энеиданы» 11 жыл жазды. Зерттеушілер есептеп қарағанда Вергилий «Буколиктер», «Георгиктердің» бір өлеңіне бір күнін арнайтын болған. Ол өлеңдерімен көп жұмыс істеді, таңертең тұрған бойда ойына келген өлең шумақтарын жазып, күні бойы соны өңдеп, кейде ұнатпай, жойып жіберетін. «Энеиданы» жазғанда да көп еңбектенді, алдымен 12 кітапты да проза түрінде қағаз бетіне түсіріп алып, сонан соң асықпай, шабыты келгенде өлеңге айналдырып отырды. Өмірінің соңына дейін ақын бұл еңбегін аяқтамаған, оны тіпті «сәтсіз еңбек» деп танып, бірнеше рет өзгертеді. Император Августтың өзі «Энеиданы» оқып беруін қатаң талап еткеннің өзінде Вергилий 12 кітаптың үшеуін ғана – екінші, төртінші, алтыншысын оқып береді.[3] Өліп бара жатқанда ол достарынан «Энеиданың» қолжазбасын қолына беруін қанша жалынып сұрағанымен, олар бермей қояды. Себебі, қолына түссе Вергилийдің оны отқа лақтырып жіберетіндігін достары жақсы білді. Сонда амалы құрыған Вергилий достарынан өзі жариялаған дүниеден басқа ешқандай шығармасын жарыққа шығармауын өтініп сұрайды. Сонымен, «Энеида» шығармасы Вергилий қайтыс болғаннан кейін, император Августтың бақылауымен және достарының қамқорлығымен жарыққа шығады.