Вермахт
Вермахт (нем. Wehrmacht - "Қарулы Күштер: "Wehr" қару, қорғаныс, қарсылық + "Macht" - күш;") -1935-1945 жылдары фашистік Германия әскерінің ресми аты. [1]

Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1935 жылы 16 наурызда құрылды. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Вермахтта шамамен 18 миллион адам қызмет етті. 1945 жылы мамырда Еуропадағы соғыс аяқталған кезде шамамен 11 300 000 істен шықты, олардың 5 318 000-ға жуығы жоғалды, өлтірілді немесе тұтқында қайтыс болды.
Шығыс фронт
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Кейбір тарихшылардың айтуынша, КСРО-ға басып кірген үш миллион вермахт сарбаздарының көпшілігі әскери қылмыстарға қатысты. Әр түрлі бағалаулар бойынша шығыс майданда 2,7 миллионнан 4 миллионға дейін неміс әскерлері қаза тапты. Соғыс кезінде (1941-1945) вермахт сарбаздарын ғана емес, сонымен қатар СС әскерлерін, полиция мен көмекші бөлімдерді қоса алғанда, шамамен 10-17 миллион неміс әскері шығыс майдан арқылы өтті.

Батыс фронт
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Польша
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Вермахттың тікелей шайқастарынан зардап шеккен алғашқы ел 1939 жылы 1 қыркүйекте Польша болды. Ұлыбритания мен Франция 3 қыркүйекте Германияға соғыс жариялады. Алайда, бұған қарамастан, олар батыс майданда Вермахтқа қарсы белсенді әрекеттерің бастаған жоқ. 1939 жылдың қыркүйегінен 1940 жылдың мамырына дейін созылған бұл кезең тарихқа "Оғаш соғыс" (фр. Drôle de guerre, нем. Sitzkrieg) - Франция мен Германия арасындағы шекарада жекелеген қақтығыстарды қоспағанда, ешқандай шайқас болмаған уақыт. 6 қазанда Польша ұйымдасқан қарсылықты тоқтатып, тапсырылды.
Дания мен Норвегия
[өңдеу | қайнарын өңдеу]"Везерубунг" операциясы (нем. Unternehmen Weserübung) - 1940 жылы 9 сәуірде басталған Дания мен Норвегияға неміс шапқыншылығы. Дания сол күні үлкен қарсылық көрсетпестен тапсырылды. Норвегияда неміс әскерлері десанттың қолдауымен негізгі порттарға қонды (Осло, Нарвик, Берген, Тронхейм). Одақтастар елді қайтарып алуға тырысты, бірақ Нарвик пен Норвегияның оңтүстігіндегі шайқастардан кейін эвакуациялауға мәжбүр болды. 1940 жылы 10 Маусымда Норвегия толығымен беріліп, елдегі билік квислингтің үкіметіне өтті. Операция Германияға Швеция темір қазбаларының стратегиялық маңызды порттары мен жеткізілімдерін бақылауды қамтамасыз етті. Неміс әскерлері Ұлыбритания мен Францияны елді қалдыруға мәжбүр етіп, негізгі жерлерің ұстады. Алайда вермахт айтарлықтай шығынға ұшырады, 5300-ге жуық әскер қаза тауып, жараланды, ал Кригсмарин 10-нан астам ірі кемеден, оның ішінде ауыр крейсер мен 10 жойғыштан айырылды. Одақтастар шамамен 6600 әскерінен және бірнеше ірі әскери кемелерден, соның ішінде тасымалдаушыдан айырылды. Операция Германияның жеңісімен аяқталғанымен, флоттың ауыр шығындары оның мүмкіндіктерін әлсіретті.
Бельгиялық компания
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Бельгияға басып кіру 1940 жылы 10 мамырда Гельб операциясының (ағыл.Fall gelb) бөлігі ретінде Вермахт Нидерланд, Люксембург және Франциямен бірге елге шабуыл жасаған кезде басталды. Немістер одақтастардың негізгі бекіністерін айналып өтіп, Арденді өтіп, блицкриг тактикасын қолданды. Бельгия әскері Британдық және француз әскерлерімен бірге қорғаныс ұйымдастыруға тырысты, бірақ немістердің тез алға жылжуына байланысты шегінуге мәжбүр болды. 1940 жылы 28 мамырда Король Леопольд III Бельгияның берілуін жариялады. Нәтижесінде неміс әскерлері одақтастардың қоршауына қауіп төндірді, Британдық әскерлер Дюнкерктен эвакуацияланды.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Әскери іс. Алматы: «Мектеп» ААҚ, 2001 жыл
![]() |
Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Wehrmacht |