Геохимиялық циклдер

Геохимиялық циклдер – химиялық элементтердің бірнеше рет көшкеннен соң бастапқы күйіне келуіне себепші болатын, бір-біріне жалғаса өтетін геохимиялық процестердің жиынтығы. Геохимиялық циклдардың барлық химиялық элементтердің жер қыртысында үздіксіз болып жататын айналымын бейнелейді. Жер қыртысының басты геохимиялық цикліне мыналар жатады: 1) түрлі құрамды магмалық жыныстардың түзілуіне себепші болатынмагманың кристалдану кезіндегі жіктелуі; 2)эндогендік процестермен байланысты постмагматикалық түрленулер; 3) түп жыныстардың үгілуінен жаралған борпылдақ шөгінділердің суымен шайылып, химиялық құрамына қарай жіктелуі және олардың теңізге түскеннен кейін шөгінді жыныстар жаралуының әуелгі және кейінгі диагенезі кезінде түрлі фацияларға бөлінуі; 4) элементтердің шашырауы мен топталуына ықпал ететін эпигенетикалық өзгерістер мен метаморфизм; 5) гранитке айналдырушы газ бен сұйықтардың әсерінен (кәдімгі магмалық жыныстардан жаралған граниттерден ажырату өте қиын) пайда болатын гранит-гнейстер мен граниттер т.б. Табиғатта жеке элементтің, элементтер тобының геохимиялық циклдерін байқауға болады. Геохимиялық циклге органикалық дүниенің тіршілігімен байланысты биогендік цикл біраз әсер етеді. Мысалы, өсімдіктер мен жануарлар су, ауа, топырақ және түрлі шөгінді жыныстардан көптеген химиялық элементтерді бойына сіңіреді. Жануарлар мен өсімдіктер өлгенде, олардағы химиялық элементтер шөгінді жыныстарға қайта оралады да өздерінің геохимиялық циклін одан әрі жалғастыра береді. «геохимиялық цикл» атауын 1922 жылы А.Е. Ферсман ұсынған.