Гидрологиялық есептеулер
Гидрологиялық есептеулер — гидротехника, мелиорация, жол құрылысы және басқа да салалардың қажеттері үшін гидрологиялық жүргінің түрлі сипаттамаларының (су ағындысының, су теңдестігінің, тасынды ағындысының, су массалары динамикасының және т.б.) мөлшерін (көрсеткіштерін) есептеуге мүмкіндік беретін, инженерлік гидрологияның негізгі мазмұнын анықтайтын әдістер мен тәсілдер.
Уақыт аралығындағы және кеңістіктегі ықтимал кездейсоқ құбылмалылықты есепке ала отырып, түрлі гидрологиялық сипаттамаларды анықтау үшін көпжылдық орташа көрсеткіштерде, әрбір шаманың көпжылдық кезеңдегі қайталану жиілігінің шамалары мен осы кезендегі сол аралықтардағы олардың кеңістіктегі бейсинхрондылығы белгіленеді. Әдетте, гидрологиялық есептеулердің көмегімен: су ағындысының оның ішінде: қалыпты жылдық ағынды, су тасу мен тасқындардың ең жоғары су өтімдері, ағындының жылдық үлестірілімі, ең төмен су өтімдері, тасқын гидрографтары, су жинау алабындағы су алмасуы, су мен құрлық бетінен булану, атмосфералық жауын-шашындар жөніндегі сипаттамаларды жинақтау; жеке су объектілерінің су тендестігіне, тасынды ағындысына, жағалардың қайта қалылтасу мен бөгендердің тұнбалануына, су массаларының динамикасына желдік тербелістерінің элементтеріне, желқумажелбөгеттік ағыстарға, температуралық жүргіге және суқоймалардағы судың қатуы мен еруіне, мұздың қалыңдығы мен қардың еруіне, сондай-ақ суқоймалардағы судың температурасына қатысты гидрохимиялық мәліметтер алу, суқоймалардағы судың минералдылығын анықтау және т.б. мәселелер шешімін табады. Гидрологиялық есептеулердің нәтижесінде белгілі бір мелиорациялық немесе су шаруашылық объектілерін салу мен оларды пайдаланудың техникалық-экономикалық көрсеткіштерімен негізделетін гидрологиялық сипаттамалар белгіленеді. Қуаңшылық аумақтарды мелиорациялауда ағындыны, су тендестігінің құрамдарын, ауыл шаруашылық дақылдарының өніп-өсу кезеңіндегі су жүргісін, су шаруашылық шараларына арналған су ресурстарын, гидромелиорация және өзге де антропогендік әрекеттерден болған гидрологиялық жүргінің өзгерістерін есептеу ерекше маңызға ие.[1]
Әдістер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гидрологиялық есептеу әдістері — гидрологиялық жүргінің түрлі сипаттамаларының шамасын, әдетте, олардың көріну ықтималдылығын бағалай отырып есептеп табуға мүмкіндік беретін техникалық амалдар. Гидрологиялық есептеу әдістерін жасау қарастырылған гидрологиялық шамалардың көпжылдық тербелістері туралы мөліметтерді статистикалық өндеуге және гидрологиялық процестердің даму заңдылықтарын зерттеуге негізделген.[1]
Қосымша[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гидрологиялық есептеулер - құрлық гидрологиясының бөлімі; әр түрлі гидрологиялық параметрлерді (су мен тосқындардың ағынын, су балансының элементтерін, тағы да басқалары) есептеу әдістерін талдап белгілейді. Негізінен, баланстық әдістер мен математикалық статистиканың әдістері колданылады.[2]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ a b Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Су шарушылығы. – Алматы, «Мектеп» баспасы, 2002 жыл.
- ↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: География және геодезия. — Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. — 264 бет. ISBN 9965-36-367-6
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |