Егістік күріш

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Егістік күріш

Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Өсімдіктер
(unranked) Дара жарнақтылар
(unranked) Commelinids
Сабы: Poales
Тұқымдасы: Poaceae
Кіші тұқымдасы: Ehrhartoideae
Тайпасы: Oryzeae
Тегі: Oryza
Түрі: O. sativa
Екі-есімді атауы
Oryza sativa
Карл Линней
Oryza sativa

Егістік күріш (лат. Oryza sativa) – астық тұқымдасының күріш туысына жататын, биіктігі 50-150 см дейін жететін бір жылдық шөптесін өсімдік.


Сабақтары бұтақталған, жапырақтары таспа тәріздес, жасыл, қызғылт, күлгін түсті. Гүлдері көп масақты сыпырғы гүл шоғырына жиналған.

  • Күріш – астық тұқымдастарының бірі, 20 – ға жуық түрі бар.
    • Отаны – Оңтүстік – Шығыс Азия. Қазақстанның суармалы жерлерінде өседі. Біздің еліміздің Қызылорда облысында, Алматы облысында, Бақанаста қызыл күріш егіледі.
    • Гүлшоғыры сыпыртқы, аталығы -6, жемісі- дәнек.
    • Жылу сүйгіш өсімдік. В дәрумені, қағаз, крахмал, сприт, бұйым, қатырма қағаз. Мал азық, азық түрінде алынады.
  • Күріш қазақ халқына өте ұнап, оны қайткенде де Қытайдан шығармақшы болыпты, бірақ шашының арасына, киіміне тықса да шекарадан өткізе алмапты. Бір шаруа қайтсем де күрішті Қытайдан алып шығамын деп ант беріпті. Сөйтіп шаруа Қытайға барып күріш плантациясында 2 жыл жұмыс істейді. Шаруаның аяғы әбден быт – шыт болып жарылады. Сол аяғының жарылған жеріне күрішті тығып, бетін батпақпен жауып әкелген.
  • Күріштің дәндерін күзде жинап алады.
  • Химиялық құрамы: Дәндерінде 3-12% белок, 65-70% көмірсулар, 4-6% майлар болады.Масақшалары тік өседі, қысқа гүлсағақта бір ғана гүл болады.

Қолданылуы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Крахмал өндірісінде қолданылады.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9