Еуропаның солтүстігіндегі халықтар
Еуропаның солтүстігіндегі Ресейде орыстардан бөлек, карелдер, саамдар және басқа да ұлыстар өмір кешеді. Карелдер-Карелия республикасында және онымен көршілес аймақтарда тіршілік ететін халықтар. Бұл халықтың тарихы тереңде жатыр.IX ғасырдың басында карелдер Ладога көлінің солтүстік-батыс жағалауын жайлаған.XI-XII ғғ. олар Карелияның қазіргі аумағының батыс бөлігін игерді, кейіннен Ақ теңізге және Онега көлінің шығысына қарай қоныстана бастсды. Мұнда вепс тайпасымен араласып, бірігіп кетті. Орыс жылнамаларында карелдер алғаш рет XII ғасырдың ортасында ұшыраса бастайды. Карелдер фин тіліне жақын тілде сөйлейді. Олардың мәдениетінің қалыптасуына осындағы орыс тұрғындары үлкен ықпал еткен. XIII ғасырдан бастап карелдер православ дінін ұстанады. Ежелгі жылнамаларға сәйкес, Ақкөл ауданында балтық-фин тайпасы весьтер көшіп-қонып жүрген. Весьтердің ұрпақтары вепстер болып табылады. Вепстер- саны аз халық. Олар Вологда облысындағы және Карелиядағы орыс тұрғындарымен араласып өмір сүреді. Фин-угор тілдік тобының веп тілінде сөйлеседі. Веп айналма қуыршақтары-үйленген әйелдің бейнесі, молшылық пен байлықтың нышаны. Айналма қуыршақты ісмерлер қайшы мен инесіз әзірлеген. Мұндағы мақсат өмір үзілмесін, кесілмесін деген мәннен туған. Қуыршақтың жүзін салмаған себебі, ол арқылы қуыршаққа жын-шайтан ұя салмасын деген тілек. Коми-Ресейдің еуропалық бөлігін мекен еткен қос халықтың ортақ атауы. Олардың біреуі-коми-зыряндар-Коми Республикасында өмір кешеді, екіншісі- коми-пермяктар-Пермь өлкесінің Коми-Пермяк аймағында тіршілік етеді. Бұрынғы кезде олар бір халық болған, сондықтан қазірде де тілдері мен мәдениетінде ұқсастық бар. Комидің ата-бабалары Кама өзенінің орта және жоғарғы ағысын жайлаған. Орыс зерттеушілері оларды аңызға айналған чудь тайпасының ұрпақтары деп есептейді.XVI-XVIII ғғ. комилер солтүстікке,жоғарғы Вычегда мен Печора аңғарына орын тепті. Ерте кезде комилердің басты кәсіптері аң аулау мен балықшылық болған. Осы заманға дейін комилер мәдениетінде өрнек салу,өңдеу, тоқымашылық дербес орынға ие. Тілдік жағынан финн-угор тілдік тобына тиесілі. Саамдар (лопари),Кола түбегінің ішкі аудандарында орналасқан байырғы тұрғындар. Саамдар-финдерден тараған, ежелгі мәдениеті бар халық. Әлі күнге дейін тундрада сейдтер-саамдардың қасиетті тастары жатқан көптеген орындар сақталып қалған. Оларға табыну ата-бабалар рухына тағзым етуге негізделген.