Жанат батыр

Жанат батыр — жоңғар шапқыншылығы кезінде ерлігімен көзге түсіп, аты жәдік руының ұранына айналған батыр. Керейдің Абақ тармағының жәдік руынан шыққан Жанат батыр Ер Жәнібектің жүзбасы болған. Туған және өлген жылдары белгісіз, бірақ та сол кезден хабар беретін жұпыны мәліметтер мен жазушы Қабдеш Жұмаділовтың "Дарабоз" романындағы қысқаша баяндаудан азаткер батырдың шамамен 1695-1760 жылдары аралығында өмір сүргенін, Ер Жәнібектің тұсындағы әйгілі қаракерей Қабанбай батырдың тапсырмасымен кезекті бір шекара күзетіне 500-дей шағын қолмен шыққанда бұдан алдын ала хабар алып жолын тосқан жоңғардың қалың қолына тап болып шайқаста қаза тапқанын білуге болады. Сонда Жәнібек батыр қасындағы Шерушінің Байтайлақ батыры, Жәнтекейдің Шақабай батырмен бірге Жанатты былай деп жоқтаған екен:

Қайран ағам-ай, есіл ерім-ай!

Жанат өлді дегенше жар құлады десеңші,

Жанағаңнан айырылды дегенше,

Жарты жаның шықты десеңші! -деп қатты қайғырған деседі. Осы жоқтауға және ел ауызындағы аңызға қарағанда Жанат Жәнібек батырдан мүшел жас үлкен, Қабанбай батырмен шамалас болған.

Жанат батыр жоңғар қолымен бетпе бет келгенде көшпенділердің әдеті бойынша қалмақ батыры Эрдэнэ-ні жекпе жекке шақырады. Мұнысы арт жаққа хабарға кеткен жігіттерінен қосымша көмек келгенге дейін уақыт ұту еді. Мұны біліп қойған жау қолы ежелгі салтты бұзып жекпе жек демей тура кескілескен шабуылға көшеді. Тағы да сол аңызға сүйенсек, жаудың екі бірдей оғынан ауыр жараланып әлсіреген батыр басына қылыш тигенде аттан құлайды. Бұл шамамен 1755-1760 жылдары болған оқиға.