Жапырақтар
МФ сәйкес фармацевтикалық практикада жапырақтарды дәрілік шикізат деп атайды, олар құрғақ түрде немесе жаңадан терілген түрде күрделі жапырақтың жапырақшалары қолданылады. Сыртқы көрінісін анықтағанда ұсақ және қабықты жабырақтарды құрғақ түрде зерттейді; үлкен жіңішке жапырақтар мыжылған түрде болады, сондықтан алдын-ала жапырақтарды ылғалды камераға салады немесе бірнеше секунд ыстық суға салады, кейін жақсылап түзей отырып шыны пластынкаларға орналастырады. Жапырақтардың пішініне, жапырақ тақтасының көлеміне және сағаққа қарай жапырақтың түскен уақытын анықтайды. Жаңа жапырақтарды алдын-ала өңдеусіз зерттейді. Өлшемдері – жапырақ тақтасының ұзындығын, кеңдігін, сағақтың ұзындығын – өлшегіш сызғыш көмеімен анықтайды. Жапырақтың түсін екі жағынан құрғақ материалда күн сәлесі астында анықтайды. Иісін – жапырақты ысқылау арқылы, дәмін – жапырықтың бір бөлігін немесе қайнатпасын ішіп көріп анықтайды (тек улы өсімдіктерде емемс). Жапырақтың негізгі диагностикалық белгілері болып күрделі немесе жәй жапырақтың тақтасының пішіні, жапырақтың төменгі, ортаңғы және төменгі бөліктері, құрғақ түрдегі түсі болып табылады.
Жапырақтың сипаттамасы:
Күрделі жапырақтың жәй жапырақтан айырмашылығы – бір сағақта бірнеше жапырақ тақтайшаларының болуында. Жәй жапырақтарды бір сағақта бір ғана жапырақ тақташасы болады, ал күрделі жапырақта керісінше.
Тақтасы тілімделген жай жапырақтың классификациясы.[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жапырақ жүйкеленуінің түрін анықтауды жеңілдету үшін қауырсынды және саусақ тәрізді типі қос жарнақты өсімдіктерге ал паралелді және доғалы дара жарнақтыларға тән екендігін естен шығармаған жөн. Жапырақ тақтасының түктеуі. Ол тақташаның үсткі бөлігінде немесе астында майда түкшелердің болуы. Талдау барысында түктердің орналасуы, түсі, қалыңдығына көңіл бөлу керек.
ДӨШ «Жапырақ» тобына сыртқы көрінісі арқылы морфологиялық талдау жүргізудің реті:
І Шикізатты құрғақ түрде талдау. Анықталады:
- Жапырақтың астқы және үсткі бөлігінің түсі.
- Түктеуі.
- Дәмі (тек қана улы емес өсімдіктерді)
- Затты суға малған кезде немесе ысқылағанда иісі.
ІІ Өңдеуден кейінгі талдау (үлкен жіңішке жапырақтарды ыстық суға салып, ұсақ қабықты жапырақтар құрғақ түрде). Анықталады:
- Жапырақтың пішіні, тақтасының формасы жәй немесе күрделі
- Сағақтың болуы немесе болмауы.
- Күрделі жапырақтардың жапырақ шеті.
- Жүйкеленуі.
- Жапырақтардың көлемі.
- Спецификалық ерекшеліктері.