Жартасты қала
Жартасты қала[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Жартастың өзіне қашалған, таң қаларлық көне қала Петра Араб түбегінде бүгінгі азиялық мемлекет Иорданияның аумағында орналасқан. Б.з.д. III ғ. - б.з.II ғ. Петра қаласы араб тайпаларының бір тобы набатейлер мемлекетінің астанасы болды. Набатейлер шығармашылығындп египет, грек, араб өнерлерін тоғысқан асқан суретшілер болды. Петра туралы алғашқы деректер б.з.д. VII ғ. жатады. Қала қайнаған сауда жолдары қиысқан таулы қыратқа орналасқан. Оның есімі бірнеше ғасырларға созылып, оның өркендеуіне нүкте б.з. 105 ж. рим шапқыншылығы нүкте қойды. Римдіктер кезінде Петра шағын өңірлік қала ғана болды. Ал оның мәңгілік бәсекелесі - Пальмира бай да әсем қалаға айналды. Сириялық Пальмираның даңқы ғасырларға созылды: мысалы, I Петр негізін қалаған Ресейдің жаңа астанасы, ғажайып қала Санкт-Петербургты өзге ұлт өкілдері үнемі Солтүстік Пальмира деп атайтын. Алайда, Петраға кезіндегі даңқын біздің дәуірімізде қайта қалпына келтіру бұйырыпты. Егер, Пальмираның салтаннатты үйлері, мұнаралары, аркалары мен ұстындары қирап қалса(әуелі римдіктер, содан соң уақыт тезі) Петраның жартасқа қашалған ғибадатханалары мен мазарлары біздің дәуірімізге дейін сақталып, солардың арқасында біз Петраны әлемнің жаңа кереметтерінің қатарына қосамыз.
Сипаттама[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Петрада жартасқа қашалған кесенелер, құрбандық шалатын орындар, қабірханалар мен тұрғын үйлер сақталып қалған. Ең әдемі кесене - биіктігі 20 метрге жететін қос қабаттан тұратын қасбеті бар әл-Хазнех кесенесі болып есептеледі. Бұларға қоса қалада 3 мың адамға дейін сиятын жартылай дөңгелек театр да бар. Бұл ескі араб нысанын жаулаушы римдіктер кеңейтіп салып бітірді. Тұтастай жартасқа шекілген әл-Дейр кесенесі тіпті әл-Хазнехтен 2 есе биік. Сол секілді, көптеген салтаннатты да, қарапайым қала тұрғындарына арналған өте ескі жартастық қабірханалар(набатей-лер қайтыс болғандарды жерге көмбей, мүрделерін тас молаларға қойған) көптеп сақталған. Птреа қашалған жартастар қызыл құмдауыттан тұрады. Бұл таңқаларлық тас күннің әр түрлі уақытында біресе қызғылт, біресе сарғыш, біресе қызыл, біресе қызғылт саары болып көрінеді