Жаңашілік тұрақтары

Жаңашілік тұрақтары – мезолит дәуірінен сақталған ескерткіштер. Отырар ауданы Жаңашілік ауылынан бір-бірінен ара қашықтығы 600 – 800 м болатын 3 тұрақ табылған. Ж. т-н Қазақстан ғылым академиясының Тарих, археология және этнология ин-тының Оңтүстік Қазақстан кешенді археологиялық экспедициясының тас ғасырымен шұғылданатын отряды (жетекшісі Х.А. Алпысбаев) 1974 жылы зерттеген. Жаңашілік 1, 2, 3-ескерткіштерінде қабыршақтар, тас жаңқалары, тас тілікшелері, өндіріс қалдықтары көптеп кездескен. 3 сегмент және 3 трапеция табылған. Күл, хайуанаттар сүйектері мен құмтас пен кварциттен жасалынған жұмыртастар да ұшырасқанымен, құралдардың көбісі халцедоннан дайындалған. Тас жаңқалары өте көп. Призма тәріздес, призмалық және диск тәріздес нуклеустер де бар. Бұлар көрші жатқан Орта Азия аймақтарынан жиналған нуклеустерге ұқсас. Қырғыштардың бір бөлігі кескіштер рөлін атқарса керек. Ал кескіштердің кейбіреулері пышақ ретінде пайдаланылуы мүмкін. Шағын тас тілікшелері (1,3 – 4 см аралығында) аса ыждағаттылықпен қашалған. Ж. т-н мекендеушілер садақты қолданғандығынде шүбә жоқ. Оны табылған құрал-жабдықтар растап отыр. Құралдардың жаңа түрі де кездеседі. Пышақ тәріздес тас тілікшелері мен сүйірлер, шеті иірімделген тас тілікшелері мен қырғыш-кескіштер, ұзынша трапециялар мен долото секілді бұйымдардың жасалу техникасында кейінгі палеолит дәуірінің әсері бар.